بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری- تعدادی کتاب قطور و فرسوده به نام مرجع با چینش نامرتب در کنار انبوهی از کتب پاره پوره و گردگرفته در فضایی متروکه و بی سامان، تصویری است که قاطبه دانش آموزان ایرانی از کتابخانه مدرسه دارند، جایی که قرار است فرهنگ کتابخوانی از آنجا در کودکان و نوجوانان نهادینه شود.

به گزارش خبرنگار ایرنا، همانند بسیاری از زمینه ها، شعار کتابخوانی ، مقایسه سرانه مطالعه با دیگر کشورها، بررسی کمی و کاستی های و علل بی رغبتی به کتاب خواندن موضوع شعارزده ای است که با مناسبت و بی مناسبت در طول سال مطرح می شود بدون این که کسی به مهم ترین حلقه وصل کتابخوانی یعنی کتابخانه های مدارس کمترین توجهی نشان دهد.
کتابخانه مدارس سال هاست زیر انبوهی از کتاب های فرسوده و بی تناسب سن و سال و علائق دانش آموزان دفن شده استو همانند هر اقدام بازسازی کننده ، آوار برداری نخستین گام برای احیای این مکان ها و خالی کردن جا برای کتاب هایی است که نام و محتوایشان دانش آموزان را به کتابخوانی ترغیب کند.
شاید همین بی بضاعتی و بی اهمیتی شکل و محتوای کتابخانه های مدارس بوده که یک دهه پیش تصمیم بر این شد تا پست کتابدار از مدرسه ها حذف شود، تصمیمی که در همه این سال ها مورد انتقاد قرار گرفته و بخشی از بی علاقگی دانش آموزان و بی محتوایی و بی نظمی این کتابخانه ها هم بار آن شده تا اصل موضوع به فراموشی سپرده شود.
اگر چه در یک فرض منطقی نبود کتابدار سبب ایجاد بی نظمی و بی سامانی کتابخانه های مدارس می شود، ساعت فعالیت آنها را محدود می کند و سبب می شود تا دانش آموزان فرصت انتخاب کتاب درست را در زمان مناسب از دست بدهند، ولی این وضعیت فرضی زمانی صدق می کند که کتابخانه دارای کتاب های مناسب بوده و مراجعه کننده هم داشته باشد.
در شرایط حاضر به اعتراف بیشتر دانش آموزان، مدیران مدارس و معلمان، کتابخانه های مدارس به انباری مملو از کتاب های فرسوده و فاقد محتوای مناسب تبدیل شده اند؛ به گونه ای که حتی اگر کتاب های مناسبی هم وارد آنها شود در خوشبیناته ترین حالت به موجودی انباری قدیمی اضافه می شود و رغبتی در دانش آموزان برای مطالعه ایجاد نمی کند.
علاوه بر این، بسیاری از مدارس کشور فاقد کتابخانه حتی در حد انباری های گرد گرفته هستند و ارائه طرح های مختلف مانند ایجاد قفسه کتاب داخل کلاس های درس هم نتوانسته است خلا وجودی آنها را پر کرده و دانش آموزان را کتابخوان کند.
وضعیت مدارس مازندران مشتی نمونه کل کشور است، جایی که به گفته تنها یک سوم مدارس آن دارای کتابخانه هستند و همین تعداد کتابخانه هم زیر انبوه کتاب های فرسوده و نامناسب سن و سال دانش آموزان گم شده است.
** انبار کتاب های کهنه
مسعود کریم نژاد دانش آموز دبیرستانی مدرسه ای در آمل در باره وضعیت کتابخانه مدرسه اش گفت: کتاب های موجود در کتابخانه مدرسه ما بیشترشان کهنه هستند و انگیزه کتابخوانی را در دانش آموزان از بین می برند.
وی توضیح داد: کهنگی ظاهری کتاب به گونه ای است که اگر بخواهی ورق بزنی خیلی از ورق ها کنده می شوند و دستکم در سه سال گذشته حتی یک کتاب جدید، به جز چند مجله ورزشی و خانواده به کتابخانه مدرسه ما اضافه نشد.
این دانش آموز گفت: لازمه کتابخوانی و دانش آموزان کتاب خوان، به روز رسانی کتابخانه ها با کتاب های جدید و موضوعات مدرن است که با سن، رشته تحصیلی و علایق دانش آموزان سازگار باشد.
** حیات خلوت مدیران
مسلم ابوذری معلم یکی از مدارس مازندران هم گفت: خرید سلیقه ای کتاب از سوی مدیران مدرسه در هر دوره مدیریت و تبدیل کتابخانه مدارس به محیطی شخصی از مهم ترین عوامل حال و روز ناخوش کنونی کتابخانه مدارس برای دانش آموزان است.
وی افزود: متاسفانه پس از انقلاب به دلیل شرایط انقلابی حاکم بر کشور کتابهایی که مربوط به تحصیل کردگان دانشگاهی بود خریداری و در کتابخانه های مدارس انباشته شد که با شرایط ذهنی و سِنی دانش آموزان همخوانی ندارد.
ابوذری تاکید کرد: نباید متولیان مدارس خود را مالک کتابخانه ها و هر محیط دیگر مدرسه بدانند و آن را به مانند حیات خلوت خود بسازند.
** در اشغال کتاب های دانشگاهی
برابر آمارها استان مازندران در سال تحصیلی جاری 538 هزار دانش آموز دارد که در بیش از چهار هزار مدرسه در حال تحصیل هستند. بنا به اعلام آموزش و پرورش استان در حال حاضر تنها یکهزار و 100 کتابخانه مدارس مازندران فعال است که به معنای نبود کتابخانه در 75 درصد از مدارس استان است.
معاون پرورشی آموزش و پرورش مازندران با بیان اینکه چندین دهه کتابهای مخصوص بزرگسالان با موضوعات فلسفی، فقهی، تاریخی و دینی محض به کتابخانه های مدارس تزریق شده گفت: بیشتر این کتب مخصوص دوران دانشجویی است که هیچ ارتباطی با دانش آموز برقرار نمی کند.
محمد شعبانی با بیان اینکه این موضوع شکاف زیادی هم در سرانه مطالعه و هم در آگاهی بخشی دانش آموزان ایجاد کرده است، افزود: حدود نیمی از سه میلیون و 600 هزار جلد کتاب موجود در کتابخانه های مدارس مازندران درکنار فرسودگی فاقد محتوای متناسب با سن و سال دانش آموزان هستند.
وی گفت: اغلب این کتاب ها هم محتوای سنگین و غیرقابل فهم برای دانش آموزان دارند و هم از نظر حجمی آنقدر سنگین هستند که برخی از دانش آموزان توان حمل آنها را ندارند.
او افزود: بر اساس تحقیقات آموزش و پرورش استان در سالجاری، 90 درصد دانش آموزان به کتاب های رمان و داستانی علاقه دارند، در حالی که کمترین تعداد کتاب های موجود در کتابخانه های مدارس از این نوع هستند.
معاون پرورشی آموزش و پرورش مازندران با اشاره به اهمیت کتابخوانی و ترویج آن، توجه به انگیزه دهی به دانش آموزان و تقویت آن را از راهبردهای جدید آموزش و پرورش مازندران در تشویق کتابخوانی عنوان کرد و گفت: نخستین قدم در این مسیر جلوگیری از هرگونه اجبار برای خواندن و استفاده از روش های تشویقی و تفریحی برای مطالعه کتاب است.
وی افزود: طرح همیار کتابدار که برای فعال کردن کتابخانه ها در مدارس اجرا می شود یکی از سیاست های جدید آموزش پرورش است که در کنار نزدیکی دانش آموزان به کتاب و کتابخوانی، مسئولیت پذیری و ایفای نقش موثر در اداره مدرسه به آن ها واگذار می شود.
شعبانی گفت: در این طرح هیچ اجباری برای فعالیت دانش آموزان در امر کتابداری وجود ندارد و تمامی همیاران کتابدار از اعضای تشکل های دانش آموزی انتخاب و فعالیت آنها منوط به زنگ تفریح و اوقات فراغت است.
شعبانی استقبال از طرح همیار کتابدار در مازندران را مثبت عنوان کرد و گفت: در برخی از مدارس تقاضا برای همیار کتابدار بسیار زیاد است به طوری که چندین همیار کتابدار در یک مدرسه با یکدیگر فعالیت می کنند.
معاون پرورشی آموزش و پرورش مازندران تاکید کرد: همیاری کتابدار نه تنها به تحصیل دانش آموزان آسیب نمی زند، بلکه بر شخصیت بخشی به آنها بسیار موثر است.
** بازسازی پیش از آوار برداری
معاون آموزش و پرورش مازندران گفت: بر اساس برنامه های آموزش و پرورش مقرر شد امسال بیش از یک میلیارد ریال کتاب به منابع کتابخانه ای مدارس استان افزوده شود که تا کنون حدود 250 میلیارد ریال کتاب خریداری و تحویل کتابخانه های مدارس شده و پیش بینی می شود تا پایان سال نه تنها یک میلیارد ریال محقق شود ، بلکه بیش از این میزان کتاب خریداری شود.
وی همچنین به برگزاری 800 نمایشگاه کتاب در 800 مدرسه استان در هفته کتابخوانی اشاره کرد و گفت: پیش بینی می شود که بیش از چهار میلیارد ریال کتاب در این نمایشگاه مدرسه ای ارائه شود.
معاون آموزش و پرورش مازندران همچنین به برگزاری مسابقه "ایران می خواند"در این هفته اشاره کرد و گفت: این مسابقه کاملا داوطلبانه است و دانش آموزان با ارائه خلاصه ای از کتاب هایی که خوانده اند در این مسابقه شرکت می کنند.
شعبانی تاکید کرد: تمرکز بر فرهنگ و نهضت مطالعه موثر و کاربردی بودن کتابخوانی در فرایند یادگیری و تحصیلی دانش آموز هدف آموزش و پرورش مازندران در اجرای این برنامه ها استد.
وی همچنین به ایجاد بستر آگاهی بخشی و افزایش دانش محصلان در نهضت مطالعه موثر تاکید کرد و گفت: در این مسیر باید منابع کتابخانه ای تقویت بشود تا دانش آموزان همراه با منابع و سرفصل های تخصیلی بار علمی خود را افزایش و دایره دانش خود را گسترش دهند.
به هر حال سال تحصیلی جدید تازه شروع شده است و بسیاری از مدیران و مسئولان مدارس از هم اکنون تلاش دارند تا همانند سال های گذشته کتابخانه مدرسه تحت مدیریتشان را تقویت کنند ولی آنچه مسلم است این که تا کتاب های کهنه و بی نسبت به دانش آموزان از این محیط ها خارج نشود، هر اقدامی برای اضافه کردن ذخیره کتابخانه ها به معنای انباشت بیشتر انبار گرد و غبار گرفته محسوب می شود.
7335/1654