پیام مازند - میانکاله - مرگ خاموش و مرموز حواصیل و چنگرها درتالاب میانکاله بیش از هشت هزار قربانی گرفت و زمستان تالاب را که بهشت پرندگان بود، به جهنم تبدیل کرد.

 شرق مازندران را با گردشگری و تالاب میانکاله را با پرندگان زمستان گذران می‌شناسند، زمستانی که امسال برای این پرندگان به فصلی تلخ تبدیل شده است و مرگ هشت هزار بال پرنده زمستان‌گذران، خبری نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت.
این روزها تالاب میانکاله و همه دوستداران طبیعت و میانکاله، در غمی عجیب فرو رفته‌اند؛ غمی که یادآور مرگ و میر هشت هزار بال پرنده زمستان‌گذران است؛ پرندگانی که مهمان فصلی هر ساله ما بوده‌اند و قرار بود میزبانان خوبی برای آنان باشیم.
از چهارشنبه که خبر مرگ مشکوک پرندگان مخابره شد؛ تاکنون میزان تلفات پرندگان مهاجر در میانکاله مازندران به بیش از هشت هزار قطعه رسیده و همچنان علت اصلی این مرگ و میرها نامشخص و پرونده این مرگ دسته جمعی پرندگان باز است و تالاب میانکاله را به سرخط خبرها رسانده است.
تالاب بین‌المللی میانکاله در استان مازندران در 25 کیلومتری شمال شهرستان بهشهر واقع‌شده است و یکی از زیستگاه‌های مهم و باارزش پرندگان مهاجر آبزی و تعدادی پرندگان بومی است. تالاب بین‌المللی میانکاله با 68 هزار و 800 هکتار وسعت با دو زیستگاه آبی و خشکی، 45 هزار هکتار پهنه آبی و 23 هزار هکتار اراضی خشکی را شامل می‌شود. بر اساس آمارهای رسمی این منطقه دارای 230 گونه پرنده و 180 گونه گیاه است و از سال 1348 ابتدا به عنوان منطقه حفاظت‌شده و سپس به عنوان پناهگاه حیات‌وحش میانکاله تحت مدیریت مناطق است.
شائبه عمدی بودن مرگ و میر پرندگان در میانکاله
مسئولان محلی می‌گویند که مرگ پرندگان ارتباطی به بیماری آنفلوانزا و نیوکاسل ندارد و با همین علت، شائبه عمدی بودن این مرگ و میر قوت گرفته است.

شائبه‌ای که برخی افراد محلی و کارشناسان و دوستداران محیط زیست هم بر آن واقف بوده و معتقدند که با رد وجود آنفلوانزا در منطقه و در بین پرندگان، احتمال عمدی بودن این مرگ و میرها و احتمال استفاده از سم قوی عمدی قوت می‌گیرد.
تعدادی از بومیان و همچنین برخی سازمان‌های مردم نهاد بر این باورند که با وجود عاری بودن مازندران از بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، احتمال اینکه سم پاشی در حجم بالا و با هزینه بالا برای انتقام گیری انجام شده باشد، زیاد است.
این افراد بومی و دوستداران طبیعت و سازمان‌های مردم نهاد، که نامشان محفوظ است بر این اعتقادند که ممانعت محیط بانان از ورود شکارچیان غیرمجاز به منطقه میانکاله و درگیری‌های مختلف می‌تواند یکی از احتمالات استفاده از سم قوی و عمدی برای مرگ و میر پرنده‌ها باشد.
براساس اعلام نظر این افراد، اینکه از گلوگاه تا قلعه پایان، شاهد مرگ و میر دسته جمعی پرندگان زمستان گذران با رد بیماری آنفلوانزا باشیم؛ تنها می‌تواند احتمال «مسمومیت» را در اذهان تداعی کند و عمدی بودن این موضوع را قوت ببخشد.
مرگ و میر پرندگان با احتمال انتقام گیری از محیط زیست
مدیر انجمن دوستداران محیط‌زیست سبز در این باره می‌گوید: متأسفانه شنیدن خبر تلفات سنگینی که به جمعیت پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله وارد شد جامعه زیست محیطی کشور و دوستداران محیط زیست را اندوهگین کرد و گمانه‌های مختلفی بابت منشأ و سبب این اتفاق اندوهبار در افکار عمومی و فضای مجازی و رسانه‌ها زده شد که با شناختی که از حوادث پیرامون منطقه و شبه جزیره و تالاب میانکاله دارم؛ احتمال وجود عامل انسانی و گزینه انتقام جویی و مسمومیت این مخلوقات بیگناه و زیبای خداوند را قوی‌تر از سایر حدس و گمان‌ها می دانم.

جمال ابوطالبی عبدالملکی اظهار داشت: پراکندگی لاشه‌های پرندگان در فاصله شهر گلوگاه تا روستای قلعه پایان که حدود 15 کیلومتر بوده و تعداد بالای لاشه‌ها که تا به حال حداقل هشت هزار لاشه شمرده و دفن شده متأسفانه نشانگر این واقعیت است.

وی بیان داشت: احتمال مسمومیت این پرندگان توسط جلبک آنابولا که جلبکی سمی تالاب میانکاله بوده تقریباً صفر است؛ زیرا به دلیل اینکه این جلبک در کف تالاب می روید؛ تنها پرندگان زیرآبچر مثل چنگر (پرلا) و کشیم از این جلبک تغذیه می‌کنند حال آنکه در بین لاشه‌های پرندگان انواع مختلفی از پرندگان مهاجر تالاب از جمله فلامینگو و قو و پلیکان و… دیده می‌شود.
برای حفاظت از تالاب میانکاله باید هزینه کرد
این دوستدار محیط زیست گفت: این اتفاق ضربه سنگینی برای اکوسیستم آبی تالاب میانکاله خواهد بود؛ زیرا کل پرندگان شمارش شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست در سال گذشته حدود 270 هزار بال بوده است؛ حال آنکه این رقم از یک میلیون و 200 هزار بال پرنده در ده سال گذشته، به عدد فوق رسیده است.
به گفته ابوطالبی، با تأسف بسیار باید اذعان داشت که در طول سال‌های اخیر به دلایل مختلف این تعداد رو به کاهش بوده است.
وی افزود: معتقدم برای حفاظت از تالاب میانکاله باید هزینه کرد و سطح حفاظت را با استفاده از تعداد بیشتر نیروی محیط بان و حفر کانال و خندق و نصب فنس در دورتادور تالاب و همچنین استفاده از تجهیزات مدرن برای اطفای آتش سوزی‌ها بالاتر برد.
مازندران همچنان از لحاظ بروز بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان پاک است
مدیر کل دامپزشکی مازندران گفت: مازندران همچنان از لحاظ بروز بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان پاک است و مشکلی در این بخش وجود ندارد.
سید حسین رضوانی اظهار داشت: در همان ساعات اولیه اطلاع از وقوع تلفات غیر عادی در جمعیت پرندگان آبزی در جزیره میانکاله، کارشناسان دامپزشکی به محل اعزام و نسبت به نمونه برداری، جمع آوری و دفن بهداشتی لاشه‌ها با همکاری اداره کل حفاظت محیط زیست استان اقدام کردند.
وی افزود: با بررسی‌ها و آزمایشات و نمونه برداری‌های مختلف، احتمال وجود بیماری نیوکاسل و آنفلوانزای حاد پرندگان در مازندران غیر ممکن است و با آزمایشات انجام شده بر روی نمونه‌های پرندگان میانکاله هم هیچ نشانه‌ای مبنی بر آنفلوانزا مشاهده نشد.
رضوانی، علائم بالینی بیماری آنفلوانزای فوق حاد را در پرندگان، خونریزی و کبودی در تاج، ریش و ساق پا و علائم کالبدگشایی این بیماری را خونریزی در نقاط نای و ریه همراه با التهاب طحال و کبد در پرندگان عنوان کرد و تاکید داشت: هیچکدام از این موارد در پرندگان تلف شده در تالاب میانکاله مشاهده نشد.
احتمال مرگ پرندگان میانکاله با سم بوتولیسم
معاون سازمان دامپزشکی کشور هم با اشاره به تلفات پرندگان مهاجر در منطقه میانکاله بهشهر گفت: احتمال دارد این پرنده‌ها با سم بوتولیسم مسموم شده باشند.
علی‌صفر ماکنعلی در نشستی خبری، در پاسخ به سوال مبنی بر آخرین وضعیت تلفات پرندگان مهاجر در منطقه میانکاله، با اشاره به حضور تیم‌های میدانی در این منطقه و بررسی‌های انجام شده تصریح کرد: بر اساس نمونه برداری‌ها و آزمایشات انجام شده موردی از ابتلاء به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در این منطقه مشاهده نشده است.
وی گفت: با توجه به اطلاعات جمع‌آوری شده از اکوسیستم، یکی از احتمالات مسموم شدن این پرندگان با سم بوتولیسم است که منشأ این سم ریشه گیاهانی است که در مرداب هستند و پوسیده‌اند.
وی اضافه کرد: موازی با این احتمال، سایر احتمالات از جمله ابتلاء به عوامل انگلی و باکتریایی نیز بررسی می‌شود و طی یک هفته آینده نتایج آن مشخص خواهد شد.
اما محیط زیست مازندران در آخرین آمار، شمار تلفات پرندگان مهاجر را بیش از هشت هزار بال اعلام کرد و در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: طبق مصوبه شکار پرندگان در استان‌های مازندران و گلستان ممنوع و خرید و فروش پرندگان در بازار فریدونکنار نیز ممنوع شده است.
حسینعلی ابراهیمی با اظهار اینکه بررسی‌ها توسط دامپزشکی در حال انجام است، تصریح کرد: آنچه که مشخص شده اینکه احتمال آنفلوانزا و یا نیوکاسل منتفی است و به محض اعلام نتیجه اطلاع رسانی می‌شود.
میانکاله چند روزی در قرق کامل محیطبانان و نیروهای دامپزشکی است و دستگاه‌های متولی با صدور اطلاعیه‌ای از شهروندان خواستند با توجه به اینکه به استناد نتایج آزمایشات مولکولی، این تلفات، ناشی از بروز بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان نبوده ولیکن به دلیل اینکه پرندگان مهاجر آبزی به عنوان مخزن ویروس این بیماری محسوب می‌شوند و از طریق دفع فضولات خود می‌توانند خطری جدی محسوب شوند کماکان از شکار و مصرف آنها خودداری شود.
مازندران یکی از غنی‌ترین استان‌ها ازنظر حیات‌وحش و گونه‌های پرنده است که نیمی از پرندگان ایران در آن زیست و زادآوری می‌کنند اما درصدی از این پرندگان یا شکار می‌شوند و یا به دلایل نامعلوم نظیر بیماری و غیره، بهار را نمی‌بینند.
با توجه به شرایط محیطی و تنوع زیستگاهی طبیعی، از مجموع 540 گونه پرنده، مازندران بیش از 330 گونه پرنده خشک زی، تالابی و کنار آبزی را در خود جای‌داده که از این لحاظ تنوع خوبی دارد.
شرق مازندران، منطقه‌ای امن برای گردشگران و میانکاله مکانی امن برای پرندگان و گردشگرانی است که از این محیط بهره می‌برند و انتظار مردم و دغدغه مندان محیط زیست رسیدگی به این موضوع با فوریت و با قوت است و بر این اعتقادیم که باید با بررسی لازم، علت مشخص و با متخلفان احتمالی برخورد شود و اجازه ندهیم که چنین رویدادهایی دوباره تکرار شود.