بزرگنمايي:

پیام مازند- خطوط راه آهن شمال به طول تقریبی 470 کیلومتر استان های مازندران و گلستان را به سمنان و تهران متصل کرده و با در اختیار داشتن 27 ایستگاه یکی از خطوط ترابری مهم شمال کشور را به خود اختصاص داده است. احداث و گسترش شبکه خطوط ریلی در شمال کشور به ویژه استان مازندران به دلیل وجود عوارض طبیعی اعم از کوه و جنگل، دشت های مرغوب برای کشاورزی و معضلات و مشکلات ناشی از چگونگی کاربری زمین و همچنین تملک اراضی با مشکل مواجه بوده و علیرغم ظرفیت بالای حمل و نقل ریلی اما راه آهن شمال نتوانسته آن طور که شایسته است توسعه پیدا کرده و تمامی محدوده استان و ارتباط با سایر نقاط کشور را تحت پوشش قرار دهد.

خطوط ریلی کشور ضعیف است

عضو هیئت علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل با مقایسه خطوط ریلی کشور با سایر شبکه ارتباطی و حمل و نقل گفت: به طورکلی سیستم ریلی کشور نسبت به سایر گزینه های حمل و نقل ضعیف بوده و دارای محدودیت در شبکه ارتباطی است.

امیر مدرس درباره خطوط ریلی راه آهن شمال اظهارکرد: استان مازندران به دلیل وجود رشته کوه البرز و مشکلات گذر از آن نتوانسته از طریق شبکه ریلی ارتباط مناسبی با سایر استان های هم جوار و مرکزی کشور داشته باشد.

مدرس از کمبود زمین در مازندران برای گسترش و ساخت خطوط ریلی در این استان سخن گفت و خاطرنشان کرد: هرچند ساخت و ساز ریل در دشت مازندران ساده به نظر برسد اما کمبود اراضی به دلیل وجود کاربری های کشاورزی و جنگلی و نیز مالکیت خصوصی اراضی، عمده مشکل توسعه در این بخش است.

عضو هیئت علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل تملک اراضی را مهم ترین چالش برای توسعه شبکه ریلی در استان مازندران دانست و تاکید کرد: معضل اصلی در اختیار گرفتن زمین برای احداث خطوط راه آهن است که نیاز به مطالعات دقیق در این زمینه را طلب می کند.

احداث خطوط ریلی گران تر از جاده

مدرس با اشاره به اینکه اساسا احداث خطوط ریلی گران تر از جاده سازی است، گفت: علاوه بر این مقوله، گذر از عوارض طبیعی نظیر مناطق کوهستانی و تپه ماهورها هزینه مضاعفی را بر دوش پیمانکاران این بخش وارد می کند.

وی با بیان اینکه احداث خطوط ریلی بدون واگن و قطار فاقد کارایی است، تاکید کرد: اینکه تنها خطوط ریلی گسترش یابد کافی نبوده و باید در کنار آن ناوگان ریلی نیز وارد خط شود و از این رو تامین و گسترش کامل شبکه راه آهن هزینه گزافی را برای پیمانکاران به همراه دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل خطوط ریلی، واگن ها، لوکوموتیوها و ایستگاه ها را اجزای شبکه راه آهن معرفی کرد و افزود: به کارگیری همه این اجزا در کنار هم و با یکدیگر منجر به احداث خطوط ریلی شده و هر کدام به تنهایی برای گسترش شبکه کافی نیست.

مدرس به مشکلات تولید ناوگان ریلی نیز اشاره کرد و افزود: هزینه بالای تولید ناوگان در شرایط تحریم و یا حتی واردات آن در این شرایط از دیگر عوامل عدم گسترش این شبکه در کشور است.

گسترش ریلی با بودجه فرا استانی توجیه پذیر است

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در پاسخ به پرسشی مبنی بر گسترش خطوط ریلی به سمت غرب استان گفت: برای ارتباط شرق به غرب استان حمل و نقل دریایی گزینه بهتری نسبت به راه آهن است چرا که نیاز به توسعه زیرساخت نداشته و هزینه کمتری به دنبال خواهد داشت.

وی مطرح شدن گزینه انتقال متروی تهران به آمل تحت عنوان گسترش شبکه ریلی را در قالب بودجه استانی توجیه پذیر ندانست و خاطرنشان کرد: این پروژه هزینه بسیار بالایی را به استان مازندران وارد کرده و چنانچه با بودجه استانی اجرایی شود فاقد توجیه اقتصادی است.

شبکه ریلی پتانسیلی بالا در همه زمینه ها

مدرس شبکه ریلی را دارای پتانسیل بالا در زمینه های متنوع اعم از حمل و نقل، گردشگری و تجارت دانست و گفت: چنانچه شبکه ریلی به همین شیوه سنتی در تمامی استان گسترش یابد می تواند ظرفیت قابل توجهی در زمینه کاهش هزینه ها ایجاد کند زیرا گسترش خطوط ریلی پر سرعت و مونو ریل در استان با شرایط کنونی فاقد توجیه اقتصادی است.

وی از جابه ‎ جایی ایمن مسافر، حمل و نقل تولیدات در داخل و خارج استان و تسهیل در ترافیک به عنوان مزایای خطوط ریلی یاد کرد و در زمینه توسعه گردشگری بوسیله خطوط ریلی گفت: چنانچه بتوان همگام با توسعه شبکه راه آهن در سطح استان سرعت و کیفیت خدمات ریلی را افزایش داد گردشگری با این شیوه نیز با جذابیت های جدید رونقی مضاعف خواهد یافت.

گسترش خطوط ریلی مستلزم مطالعات دقیق

عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل با یادآوری انجام مطالعات و بررسی های دقیق پیش از هر تصمیمی مبنی بر گسترش خطوط ریلی خاطرنشان کرد: اینکه این خطوط از کجا وارد شده و تا کجا ادامه پیدا کرده و از کدام منطقه خارج شود نیازمند مطالعات بنیادی است چراکه حجم عظیم مسافر و کالای ورودی به مقاصد مورد نظر باید مورد ارزیابی کارشناسانه قرار گیرد.

مدرس با اشاره به اینکه باید همزمان و همسو با توسعه خطوط ریلی، ارتقای سایر بخش ها در منطقه هدف انجام شود گفت: ارتقاء زیرساخت ها و گسترش سیستم های حمل و نقل همگانی و متناسب سازی آنها با برنامه ریزی دقیق باید انجام گیرد و نباید پس از توسعه شبکه راه آهن به فکر توسعه مکان ها و مناطق محل عبور ریل باشیم.

گسترش خطوط ریلی از زاویه نگاه مدیران

مدیر کل راه آهن شمال احداث و گسترش شبکه ریلی را منوط به بودجه دولتی دانست و گفت: شرکت راه آهن به عنوان بهره ‎ بردار خطوط ریلی است اما احداث شبکه ریلی برعهده وزارت راه بوده که پس از واگذاری به معاونت ساخت و احداث آن در اختیار شرکت راه آهن قرار می گیرد.

یوسف گران پاشا  به نوسازی و روسازی خطوط ریلی شمال اشاره و اظهار کرد: این خطوط بارها مورد بازسازی قرار گرفته و اکنون تعداد زیادی از واگن های مسافربری و حمل و نقل به این خطوط اضافه شده است.

گران پاشا از وجود شبکه ریلی در بندامیرآباد مازندران به عنوان یک امتیاز برای حمل و نقل استان یاد و خاطرنشان کرد: امکان بارگیری مستقیم از کشتی به قطار در این بندر به واسطه امکانات و تجهیزات پیشرفته ممکن شده تا از این طریق ترانزیت کالا با سهولت صورت گیرد.

وی با اشاره به کاربردهای گوناگون شبکه ریلی اعم از جابه‏جایی مسافر، مواد غذایی، کالاهای صنعتی و دامی در نقاط گوناگون گفت: بازه خدمات دهی خطوط ریلی در نقاطی مانند نکا، پل سفید، شیرگاه و بنادر امیرآباد و اینچه برون سبب تنوع استفاده از شبکه راه آهن شمال شده است.

چالش های توسعه خطوط ریلی به سمت غرب

مدیرکل راه آهن شمال درباره عدم گسترش شرق به غرب راه آهن در استان مازندران تاکید کرد: احداث خطوط راه آهن در استان مازندران به واسطه تملک اراضی با مشکلات بسیاری مواجه بوده و نیازمند همکاری همه جانبه نهادهای ذیربط از شهرداری ها تا استانداری است.

مدیرکل راه آهن شمال درباره توسعه شبکه ریلی به سمت غرب مازندران و استان گیلان گفت: جلسات متعددی در این زمینه با محور چگونگی گسترش خطوط ریلی و نحوه احداث به دو طریق ریل ساحلی و هوایی یا طبقاتی مورد بررسی قرار گرفت که این موضوع مستلزم مطالعات بیشتر توسط معاونت ساخت وزارت راه است.

گران پاشا با بیان اینکه طرح مطالعاتی احداث خطوط ریلی به شهرستان های بابل و آمل از ایستگاه قائمشهر آغاز شده است گفت: امکان سنجی های لازم در این خصوص انجام گرفته و امیدواریم در آینده نزدیک شاهد گسترش شبکه ریلی باشیم.

برقی کردن خطوط فعلی در دستور کار

وی در بخش دیگری از برقی کردن خطوط راه آهن شمال از گرمسار تا اینچه برون و گرگان توسط شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران خبر داد و آن را تحولی بزرگ در خطوط ریلی کشور توصیف کرد و افزود: قرارداد این طرح به ارزش یک میلیارد و 180 میلیون یورو با کشور روسیه منعقد شد که با پایان یافتن مطالعات طرح انتظار داریم از اویل تابستان سال آینده عملیات اجرایی آن آغاز شود.

مزایای خطوط ریلی

گران پاشا در ادامه از مزایای خطوط ریلی سخن گفت و خاطرنشان کرد: سهولت جابه جایی و حمل و نقل، قیمت مناسب، ایمنی و آسایش بیشتر نسبت به سایر خطوط ارتباطی، کاهش قابل ملاحظه مصرف سوخت، کاهش آمار تصادفات نسبت به جاده و آلایندگی بمراتب کمتر از مزایای استفاده از شبکه ریلی است.

گران پاشا با اشاره به مقوله فرهنگ سازی با تاکید بر اینکه رانندگان و عابران از محل های مطمئن و ایمن در تقاطع با راه آهن عبور و مرور کنند اظهار کرد: احداث گذرگاه هم‏سطح و زیرگذرهای متعدد برای تردد خودروها و عابرین پیاده پیش بینی شده تا با رعایت مقررات شاهد اتفاقات ناگوار در تصادفات واگن ها نباشیم.