بزرگنمايي:

در نگاهی دیگر بحران آب علاوه بر بروز مشکلاتی در استان‌های کشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم به مازندران نیز آسیب وارد می‌کند. سیل مهاجرت به این استان به دلیل ظاهر پر آب و هوای معتدل و مناسب موجب ایجاد مصائبی همچون تغییر ناخواسته و اجباری اراضی شالیزاری، استفاده بیشتر از منابع محدود آبی، از بین رفتن اراضی جنگلی، ورود خرده فرهنگ‌های مختلف و غیره می‌شود و اگر نتوان فکری به حال تنش‌های آبی موجود در سطح کشور کرد، باید دیر یا زود منتظر نابودی سرسبزترین استان کشور باشیم.

  در کنار تمامی موضوعاتی که مطرح شده است، مباحث مربوط به آب و توجه به پروژه های عملیاتی چون آبخیزداری، می تواند عاملی در مدیریت آب، جلوگیری از فرسایش و نابودی خاک و جلوگیری از، از بین رفتن جنگل‌ها و مزارع در مواقع بحرانی باشد.

آبخیزداری تنها راه حل بحران آب

محمدعلی هادیان عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران با اشاره به اینکه اجرای عملیات آبخیزداری به‌ عنوان بهترین راه برای رفع بحران آب در استان بسیار حائز اهمیت است، اظهار کرد: بحران آب، دنیا را به این فکر انداخت که پروژه‌های بزرگ سدسازی باید متوقف شود و به پروژه‌های کوچک آبی مانند آبخیزداری روی آورد.

وی با اشاره به اینکه غالب مصارف آبی از  محل منابع آب‌های زیرزمینی است، تصریح کرد: تنها راه مدیریت بحران آب از جمله منابع آب زبرزمینی روی آوردن به مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و مطالعه و اجرای پروژه‌های آبخیزداری است؛ از طرفی اجرای این پروژه‌ها با توجه به هدف حفاظت و صیانت خاک، حداقل تخریب محیطی را به دنبال دارد.

بلایای (سوانح) طبیعی تبدیل به فرصت شود

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران با بیان اینکه هیچ پدیده‌ی طبیعی، در صورت برخورد اصولی با آن، بلا محسوب نمی‌شود و در مدیریت سوانح طبیعی باید تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد، گفت: آبخیزداری دانش و فناوری تولید آب است؛ اگر بخواهیم تولید آب در دستور کار قرار بگیرد باید به این تخصص توجه کرد و به تکنیک‌های آن روی آورد.

هادیان افزود: در آبخیزداری باید ابتدا شرایط و ویژگی‌های حوزه‌های آبخیز را مورد مطالعه و تحقیق قرار داد و پس از تکمیل مطالعات، نسخه‌های مدیریتی درنظر گرفته شده را اجرایی کرد.

اجرای پروژه‌های آبخیزداری به چند صورت مکانیکی (مانند بندهای بتنی مسلح مشبک تنه و سرشاخه‌گیر، بندهای سنگ و ملاتی، دیوارهای نگهدارنده، بندهای تثبیتی)، بیولوژیک (استفاده از انواع پوشش گیاهی)، بیومکانیکی (تلفیق عملیات مکانیکی و بیولوژیکی) و یا صرفاً مدیریتی (مانند قرق) صورت می‌گیرد و البته آیتم مدیریتی در تمامی انواع این پروژه‌ها اعمال می‌شود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران افزود: احداث سازه‌های کنترل جریان مانند سدهای کوچک اصلاحی، سیل‌بندها، کانال‌های هدایت سیل و اجرای عملیات بیولوژیکی به جلوگیری از فرسایش خاک، تغذیه منابع آب و حفاظت از عرصه‌های طبیعی و مناطق مسکونی منجر می‌شود که با لحاظ کردن سطح ایمنی براساس ملاحظات اقتصادی، تمایلات جوامع محلی، اثرات زیست‌محیطی و عوامل دیگر انجام می‌شود.

هادیان تصریح کرد: اجرای عملیات بیومکانیکی که ترکیبی از این دو است، در قالب عملیاتی مانند تراس‌بندی با هدف کنترل روان آب در سرشاخه‌ها برای کنترل سیلاب‌ها است.

پروژه های آبخیز داری مازندران موفق عمل کرده است

وی گفت: در مازندران از هر دو روش برای امر ذخیره‌سازی آب استفاده می‌شود و شواهد نشان می‌دهد پروژه‌های آبخیزداری موفق عمل کرده است. البته لازم است میزان موفقیت این پروژه‌ها به‌طور دقیق مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. به‌هرحال در هرجایی که پروژه‌های آبخیزداری اجرا شده، رضایت مردمی را در پی داشته است.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران تصریح کرد: آب‌بندان‌ها را جزء سازه‌های مکانیکی می‌توان در نظر گرفت که در آبخیزداری یکی از آیتم‌های مدیریت منابع آب‌های سطحی هستند، متاسفانه وقتی پوشش گیاهی فقیر است یا وجود ندارد، مجبور به استفاده از ادوات ساختمانی هستیم.

جلوگیری از ویرانگری سیل و مدیریت آبی ضروری است

هادیان با اشاره به اینکه عملیات آبخیزداری در سراسر استان در حال اجرایی شدن است، گفت: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با رویکرد جامع‌نگر، سعی در تبدیل این گونه تهدیدها به فرصت داشته و علاوه بر کنترل و مهار بخش اعظمی از سیل، تقویت و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی را دنبال می‌کند و در این راستا برای مقابله با خشکسالی و حفظ سرمایه در مقابل ویرانگری سیل باید سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود.

وی با تاکید بر اینکه آبخیزداری راه موثری برای پیشگیری و درمان فرسایش خاک، مهار آب و حفاظت از جنگل‌ها در کشور به ویژه در مازندران است، گفت:  نهادهای اجرایی با توجه به خسارت‌های ‏متعدد ناشی از سیلاب‌ها، هرز روانآب‌ها و فرسایش خاک باید در اجرای این طرح بیش از پیش تلاش کنند.

  بنا به آمار موجود از منابع مختلف، اکنون در کشور سالانه فرسایش خاک در محدوده‌ی بین 6 تا 25 تن در هکتار و تولید رسوب در محدوده‌ی بین یک تا 4.5 میلیارد تن اتفاق می‌افتد که این مسائل می‌تواند با اجرای عملیات آبخیزداری برطرف شود.