بزرگنمايي:

پیام مازند- هر گردشگری که پا به خاک مازندران می گذارد تنها با برگرداندن سرش به دو سمت مسیر جاده می تواند نشانی صدها مکان مذهبی را از بقعه و آرامگاه امامزاده گرفته تا مساجد ، تکایا و سقانفارها با چشم سر ببیند و نخ دلش را راهنمای مسیرش کند.
بسیاری از این اماکن مذهبی طی چند دهه گذشته به حداقلی از امکانات رفاهی و اقامتی مجهز شده اند ، ضمن این که جذبه معنوی بعضی از آنها با جاذبه طبیعی و فرهنگی نیز عجین شده است ؛ مانند همه بقای متبرکه ای که در مناطق کوهستانی واقع شده اند یا اماکن مذهبی ای که در بافت های تاریخی و کهن شهرها بوی دیرینگی و نوستالژیک به خودشان گرفته اند.
مازندران بر اساس آمارهای رسمی ، یکهزار و 22 بقعه دارد. آمار پایگاه اطلاع رسانی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان هم نشان می دهد که در تعطیلات نوروز گذشته یعنی از 25 اسفند سال 1396 تا 15 فروردین 1397 اماکن متبرکه مازندران میزبان یک میلیون گردشگر بود.
اوقاف مازندران برای میزبانی از گردشگران در تعطیلات نوروز گذشته 900 سوئیت و زائرسرا تدارک دیده بود ، آماری که قرار است برای تعطیلات نوروزی 98 افزایش یابد.
** امکانات حداقلی ولی ناکافی
شهریور ماه امسال بود که مدیرکل اوقاف و امور خیریه مازندران از تهیه بسته جاذبه های گردشگری امامزاده های شاخص استان برای شناساندن به گردشگران خارجی خبر داده و اعلام کرده بود که این بسته در اختیار سفارتخانه های کشور های دیگر قرار می گیرد.
این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان هنوز از ظرفیت گردشگری مذهبی برای جذب گردشگران داخلی بهره زیادی برده نشده است و لازم است در گام نخست متولیان امور با رفع موانع و فراهم کردن امکانات لازم ، این ظرفیت را به گردشگران و مسافران ایرانی معرفی کرده و بشناسانند.
یک مدرس دانشگاه در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : در توسعه گردشگری مذهبی با محدودیت هایی مواجه هستیم ضمن این که اگر نتوانیم امکانات اولیه رفاهی و نیازهای مخاطبان را فراهم کنیم ظرفیت گردشگری مذهبی در استان مغفول می ماند.
مهدی باقری با بیان این که اماکن مذهبی، کارکردهای چند گانه ای برای گردشگران دارند ، افزود : نخستین کارکرد این اماکن، مسائل معنوی و توسل جستن است که افرادی را از این جهت، جذب می کند، ضمن این که معماری این اماکن هم دسته دیگری از گردشگران را راغب به بازدید می کند و ممکن است برخی به خاطر تماشای یک شاهکار معماری در سقف و ستون و یا دیگر موارد بنا، مشتاق این اماکن باشند.
وی کارکرد دیگر اماکن مذهبی را که بیشتر توسط جامعه روستایی مورد توجه است ، گذران یک روز تعطیل در کنار بقاع متبرکه دانست و اظهار داشت : این دسته از مردم دوست دارند در کنار زیارت این اماکن ، از یک مگان تفریحی هم بهره ببرند و به همین خاطر امکانات رفاهی که در برخی از امامزاده ها وجود دارد ، بیشتر مورد توجه علاقه مندان است .
این پژوهشگر با تاکید بر این نکته که برای جذب تمامی مخاطبان گردشگری مذهبی بر اساس نیاز هر گروه، برنامه ریزی انجام شود، افزود : می توان از طریق پرسشنامه ، مصاحبه و یا مشاهده نیازهای گروههای مختلف را احصا و برای فراهم کردن آنها اقدام کرد.
باقری توضیح داد : پس از برنامه ریزی برای جذب گردشگران مذهبی باید نیازهای مخاطبان این اماکن را برآورده کرد و این نکته را به یاد داشت که فضا و امکانات رفاهی که در اماکن مذهبی در اختیار گردشگران قرار می گیرد نه تنها در جذب آنها مهم است ، بلکه می تواند به عنوان مهم ترین ابزار تبلیغات زنجیره ای عمل کند.
** ضرورت تعریف گردشگری
این پژوهشگر داشتن تعریف مشخص از گردشگر را هم مهم ارزیابی کرد و توضیح داد : در هر تعریفی که از گردشگر داریم باید از سطح خرد گرفته تا مخاطبان محلی، منطقه ای و گردشگران خارجی در آن گنجانده شوند.
این مدرس دانشگاه تعریف مشخص از گردشگری را برای ظرفیت شناسی ضروری دانست و افزود : اغلب اماکن مذهبی که در استان داریم فضای کافی برای پذیرایی از گردشگران ندارند و تنها در مواردی شاهد احداث مهمان پذیر در کنار بقاع هستیم که پاسخگوی نیازهای گردشگرانی از این طیف نیست.
باقری گفت : هر اندازه بیشتر بتوانیم گردشگر را در منطقه نگه داریم و گردشگر اسکان بیشتری داشته باشد هزینه های افزون تری را متحمل می شود و آثار ملموس این گردشگری در زندگی مردم محلی نمود پیدا می کند.
وی با اشاره به اینکه تبلیغات واژه ای مغفول در حوزه گردشگری است که بهره ای از آن نبرده ایم، اظهار داشت : در مناسبت های مذهبی می توانیم با تبلیغات مناسب، گردشگران این بخش را جذب کنیم و مخاطبان در این سفر شناخت بیشتری نسبت به منطقه پیدا می کنند چرا که در دوره های اینچنینی افراد بیشتری جذب می شوند که شاید در دیگر ایام سال، رغبتی به این سفرها نداشته باشند، اینها مشتریان بالقوه هستند و به همین دلیل نشان دادن ظرفیت های گردشگری به این افراد بسیار مهم است.
** کارکرد اجتماعی اماکن مذهبی
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه کارکرد اجتماعی امامزاده ها و اماکن مذهبی از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد ، افزود : امامزاده های ما در استان بویژه در روستاها، در کنار خود آرامستان را هم جای داده اند و بسیاری از روستاییان طبق سنتی که دارند بویژه در اعیاد در این آرامستان جمع می شوند و کارکرد اجتماعی هم از دیگر ظرفیت های گردشگری مذهبی به شمار می آید.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا گردشگری مذهبی در مازندران پر رنگ نیست و نتوانستیم گردشگرانی از این دست را جذب کنیم، گفت : چون ظرفیت ها بر اساس نیاز مخاطب نیست در این زمینه استقبالی صورت نگرفته است و امکانات اولیه رفاهی در اغلب این بقاع، فراهم نشده است.
باقری ادامه داد : اگر قرار است از این ظرفیت برای توسعه گردشگری در استان استفاده کنیم نیازمند نگاه سیستمی به حوزه گردشگری هستیم نه نگاه جزیره ای؛ اصل موضوع، گردشگری است که در اصل آن مشکل داریم و همین تعداد گردشگر که به مازندران می آیند به خاطر منابع طبیعی استان و قرار گرفتن مازندران در طریق الرضا (ع) است.
وی با بیان اینکه برنامه ریزی مناسبی برای توسعه گردشگری در استان نشده و گردشگری مذهبی هم یک شاخه از صنعت گردشگری است ، گفت : برنامه جامعی برای گردشگری در استان نداریم و هر کسی ساز خودش را می زند . رشد متوازنی در توسعه گردشگری وجود ندارد و این آسیبی بزرگ برای حوزه گردشگری است که بخش های مختلف را تحت الشعاع قرار می دهد.
اگر چه نظر کارشناسان در باره ضعف زیرساخت های گردشگری مذهبی در مازندران واقعیتی انکاناپذیر است ، ولی چنین ضعف هایی در تمامی بخش های گردشگری استان از جمله گردشگری طبیعی قابل مشاهده است .
به نظر می رسد معرفی نشدن ظرفیت گردشگری مذهبی مازندران بیش از هر عامل دیگری بر مغفول ماندن آن اثرگذار بوده است و به همین دلیل هم بسیاری از گردشگران ایرانی حتی با درون مایه مذهبی مازندران را به طبیعت زیبا و آب و هوای آن می شناسند و شاید حتی یک بار هم در عمرشان واژه ای به نام " سقانفار " ، " پیرمسجد " یا " پیرتکیه " را به عنوان بخشی از ظرفیت های گردشگری این استان نشنیده اند.
اگر شما هم که این گزارش را خوانده اید نوروز 98 مهمان استان سرسبز مازندران هستید ، با اختصاص ساعاتی از تعطیلات خود ، ظرفیت های گردشگری مذهبی این استان را محک بزنید. به هر منطقه ای که وارد شده اید ، چنانچه از قبل نشانی چنین اماکنی را ندارید ، کافیست از بومیان محلی جویا شوید . یادتان نرود سبزی گنبد بسیاری از بقاع در مازندران با سرسبزی دشت و جنگل گره خورده است .