بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری- طرح یا پویش مازندران پاک که به عنوان نخستین برنامه از سوی استاندار برای رفع بزرگ ترین چالش زیست محیطی نگین سبز ایران مطرح شد، ظاهرا به دلیل برداشت های نادرست به سمت گرفتار شدن در دالان پر پیچ و خم اداری پیش می رود.

در برداشت ناصواب اداری از پویش مازندران پاک، آنچه مورد بی توجهی قرار می‌گیرد کارکرد فرهنگ سازی و بهره گیری از ظرفیت‌های موجود دستگاه‌ها در قالب وظیفه اجتماعی است و در مقابل از آن به عنوان طرح اجرایی مصوب تفسیر شده و خواستار ارائه دستورالعمل و شیوه نامه اجرایی، بودجه ریزی و حتی تبیین وظیفه دستگاه‌های مختلف هستند.
چنین برداشتی از طرح یا پویش مازندران پاک می تواند آن را گرفتار پیچ و خم اداری کرده و مانند بسیاری از طرح ها و برنامه های حتی مصوب و دارای بودجه و آیین نامه و دستورالعمل به محاق ببرد.
طرح مازندران پاک به عنوان یک ضرورت و فوریت برای نجات محیط زیست استان با بهره گیری از ظرفیت‌های درون و برون سازمانی، تشکل‌های مردم نهاد بدون توجه به دستورالعمل، شیوه نامه اجرایی و حتی بودجه مطرح شده و قرار بوده است حفاظت محیط زیست را که حفاظت از خانه و کاشانه و زندگی و سفره تک تک مازندرانی ها محسوب می شود به عنوان مطالبه عمومی مطرح کند و خود مردم را پای کار بیاورد.
این پویش نیز همانند بسیاری از برنامه و پویش‌های دیگر ممکن است ضعف‌هایی در اجرا داشته باشد که می‌توان آن را در عمل با چکش کاری رفع کرد، ولی آنچه خطر اصلی برای این برنامه محسوب می‌شود این است که برداشت اداری و طرح و برنامه‌ای مرسوم و کلاسیک را از آن دور کرد.
بهره گیری از ظرفیت تشکل‌های مردمی
مدیرکل محیط زیست مازندران که دستگاه متبوعش یکی از حلقه‌های اصلی در اجرای طرح مازندران پاک است در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: برنامه ابلاغی مدیریت ارشد استان تحت عنوان مازندران پاک دست گذاشتن روی مهمترین چالش اصلی استانی بود و به نظر می‌رسد به درستی نیز این برنامه ابلاغ شده است.
حسینعلی ایراهیمی کارنامی افزود: محیط زیست با تمام توان اداری و نیروی انسانی و بهره گیری از ظرفیت تشکل‌های زیست محیطی از اجرای این پویش حمایت می‌کند و تلاش خواهد کرد تا این برنامه به سرانجام برسد.
وی البته معتقد است که باید برای تحقق کامل طرح، حلقه اصلی اجرایی که نیروهای مردمی هستند به میدان بیایند و دلیل کمرنگ شدن اجرای این برنامه را هم در گام اول تا حدودی تبلیغات کم اثر رسانه‌ای می‌داند و معتقد است که در این زمینه باید دستگاههای فرهنگی با کمک رسانه‌ها به میدان بیایند.
مدیرکل محیط زیست مازندران در عین حال بر این باور است که باید معاونت پشتیبانی استانداری شیوه نامه‌ای را برای اجرای پویش در اختیار دستگاه‌ها قرار دهد که در آن وظیفه هر دستگاه و شعاع کاری آن مشخص باشد. به عنوان نمونه اگر محیط زیست وارد کار می‌شود شعاع وظیفه‌ای آن اراضی تحت حفاظت باشد که حدود 500 هزار هکتار از اراضی استانی را تشکیل می‌دهد و با این روند نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها نیز به آسانی انجام می‌شود.
ورود 400 روستا به پویش مازندران پاک
مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری مازندران هم گفت: اگرچه به صورت جسته و گریخته کارهایی در مناطق روستایی از سوی بخشداری‌ها و دهیاران برای طرح مازندران پاک از جمله استقرار سطل زباله در مناطق گردشگری روستایی انجام شد، ولی اجرایی شدن دقیق این طرح نیازمند ابلاغ دستورالعمل اجرایی است.
خسرو طالبی در گفت و گو با خبرنگار یرنا افزود: این دستورالعمل اجرایی بزودی در دفتر امور روستایی برای به میدان آوردن دهیاران تدوین می‌شود و در گام اول 400 روستای این استان با جمعیت بالای 250 خانوار و یک هزار نفر با طرح تفکیک زباله از پویش استقبال کردند.
به گفته وی، 300 روستا نیز متقاضی اجرای طرح تفکیک زباله هستند که به نوعی گام برداشتن در قالب طرح پویش است.
وی اضافه کرد: بر اساس این برنامه حریم روستاها به دهیاران برای پویش واگذار می‌شود و در خارج از این حریم نیز بخشداری‌ها باید وارد گود شوند که با ابلاغ دستورالعمل اجرایی این بخش نیز پای کار خواهند آمد.
نجات جنگل
مدیرکل منابع طبیعی مازندران هم معتقد است که دستگاه متبوعش در راستای مازندران پاک وطیفه ذاتی خود را همانند سنوات گذشته در حوزه کاشت نهال (درختکاری)، حفاظت از جنگل و حفظ وضعیت موجود انجام داد و این کارکرد می‌تواند در دل این طرح ابلاغی استاندار قرار گیرد.
محسن موسوی تاکامی به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس قانون چنانچه دستگاههای دولتی بخواهند برنامه‌ای را ولو در قالب پویش انجام دهند نیازمند دستورالعمل اجرایی از سوی دستگاه مافوق هستند و ما با وجود اینکه به پویش مازندران پاک پیوستیم و از تمام ظرفیت‌های خود و تشکل‌های مردم نهاد بهره می‌گیریم، نیازمند یک دستورالعمل ابلاغی داریم که دایره وظایف دستگاه‌ها در آن مشخص باشد و هر دستگاهی که کم کاری کرد بتواند از آن حساب کشی نمود.
وی ادامه داد: برنامه منابع طبیعی مازندران انی است که در کنار بهره گیری از ظرفیت‌های تشکل‌های مردم نهاد، از توان حافظان جنگل که پس از پایان طرح بهره برداری از جنگل‌های شمالی به منابع طبیعی پیوستند نیز استفاده کند و مکانیزم اجرایی برای بهره گیری از این نیروها را تدوین می‌کنیم.
موسوی اظهار داشت: با به کارگیری حافظان جنگل که بیش از یک هزار نفرند، توان انسانی ما در اجرایی کردن پویش افزایش می‌یابد و ما در عرصه‌هایی مرتبط با منابع طبیعی به وظیفه خود عمل می‌کنیم و در پارک‌های جنگلی که در تملک شهرداری هاست، باید این نهادهای مردمی پای کار بیایند و کما اینکه در گذشته نیز در این اماکن مشکل چندانی وجود نداشت.
شعارزدگی آفت بزرگ
دبیر شورای تشکل‌های زیست محیطی مازندران هم ایده مازندران پاک را پیش نیاز اصلی برای توسعه این خطه شمال کشور می‌داند که چند دهه زیر رگبار مشکلات زیست محیطی از جمله فاضلاب، زباله و ساخت و سازهای بی رویه قرار گرفت و معتقد است که این برنامه زمانی می‌تواند زنگ اجرایی و عملیاتی بگیرد که از حیطه شعاری خارج شود و دستگاههای دولتی با تمام ظرفیت‌های خود وارد گود شوند تا جامعه را روی این پویش حساس کنند.
دبیر شورای تشکل‌های زیست محیطی مازندران شعارزدگی و دولتی کردن طرح را از آسیب‌های پیش روی این پویش می‌داند و معتقد است باید با بهره گیری از تریبون‌های مختلف نماز جمعه، رسانه‌ها، دستگاههای فرهنگی و اجتماعی این طرح را از دولتی کردن و نگاه دولتی و صرف وظیفه مندی برای دستگاههای اجرایی خارج و به مطالبه همگانی مبدل کرد.
عبادی گفت: اگر این پویش به مطالبه عمومی تبدیل شود دیگر تجاوز به حریم زیست محیطی برای متخلفان هزینه بردار می‌شود و ما شاهد کاهش تخلفات به عرصه‌های زیست محیطی خواهیم شد.
وی وظیفه دستگاههای اجرایی را برای پیشبرد بهتر طرح ایجاد زیرساخت مورد نیاز می‌داند و معتقد است که باید دستگاههای اجرایی زیرساخت‌های مورد نیاز برای مازندران پاک را که همان تکمیل نیروگاههای زباله سوز، کارخانه کمپوست، جمع آوری فاضلاب شهری است با سرعت انجام دهند.
اوی افزود: در حالی ما از پویش مازندران پاک و اجرایی شدن این برنامه صحبت می‌کنیم که در حوزه پسماند با گذشت دو دهه وعده و وعید نتوانستیم یک واحد فراوری مناسب ایجاد کنیم و بدون تامین زیرساخت‌ها نمی‌توان امیدوار بود که مشکل ما با پویش حل شود.
دبیر شورای تشکل‌های زیست محیطی مازندران اظهار داشت: البته اگر پویش مازندران پاک به عنوان یک مطالبه عمومی در سطح استانی و ملی تبدیل شود، فشار به سازمان‌ها و دستگاههای دولتی برای تامین زیرساخت نیز تامین شود و امیدواریم که با کمک همگانی به پویش بتوانند دغدغه زیست محیطی این خطه سبز کشور را کاهش دهد.
حضور کم رنگ رسانه‌ها
رسانه‌ها به عنوان چشم و گوش جامعه در هر پویش اجتماعی و فرهنگی نقش اساسی را در به میدان کشاندن ظرفیت‌های مردمی دارند. نمونه‌های زیادی برای این کارکرد رسانه‌ای وجود دارد مانند پویش ملی کمک به سیلزدگان شمال، آزادی زندانیان بدهکار و چندین و چند پویش دیگر که با تبلیغات رسانه‌ها و به میدان کشاندن ظرفیت مردمی تا حدودی مشکل رفع و رجوع شد.
واقعیت این است که پویش مازندران پاک به دلیل پذیرایی استان از چند ده میلیون مسافر و گردشگر در سال به عنوان یک پویش ملی محسوب می‌شود، ولی تا حد زیادی حضور رسانه‌ها سوت و کور است به نظر می‌رسد این طرح نیز از سوی خبرنگاران و رسانه‌ها که در حوزه اجتماعی دو حوزه زیست محیطی دغدغه اصلی آنها پسماند و سایر معضلات اجتماعی از این دست باقی مانده بر چهره مازندران است، نیز گرفتار گیر و دار اداری و درک ناصواب شده است و به همین دلیل هم از آن به عنوان دستورالعمل اداری برداشت کرده و موفقیت و عدم موفقیت آن را به شخص، یا گروه و حتی دستگاه اداری نسبت می‌دهند. این در حالی است که رویکرد واقع بینانه به این طرح که می‌تواند در صورت موفقیت ولو اینکه به نام فرد، یا گروه و حتی دستگاه اداری رقم بخورد، چالش اصلی مازندران را رفع می‌کند و این زیست بوم را برای همیشه برای تأثیرگذاری در توسعه ملی ماندگار نماید.
حرف آخر
استاندار مازندران هم که پس از نخستین روزهای انتصابش شاید طرح مازندران پاک را به عنوان اولین برنامه خود در راستای اهداف توسعه همه جانبه این خطه شمال کشور مطرح کرد، از عملکرد دستگاه‌های دولتی در اجرای برنامه مازندران پاک ناراضی است و می‌گوید: متأسفانه این برنامه با وجود اینکه نیاز اصلی استان برای توسعه همه جانبه است از سوی مدیران دستگاه‌های اجرایی نادیده گرفته شد.
احمد حسین زادگان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: شرایط موجود حاکم در عرصه منابع طبیعی و زیست محیطی وضعیت نگران کننده‌ای است که اگر چاره اندیشی نشود در آینده نزدیک باید با مازندران سرسبز خداحافظی کنیم.
وی با تاکید بر اینکه تنها راه نجات این استان اجرای درست برنامه مازندران پاک با محورهای چندگانه با نگاه توسعه همه جانبه است، تاکید کرد: این طرح می‌تواند جنبه‌های مختلفی از جمله زباله، جمع آوری فاضلاب‌های خانگی و صنعتی، ساماندهی ساخت و سازها و سایر موارد را که این روزها معضل استان محسوب می‌شود در بر گیرد و ما ابتدا از جمع آوری زباله در محیط‌های پیرامونی شروع کردیم تا همه پای کار بیایند.
حسین زادگان اظهار داشت: انتظار است تا این ایده از سوی دستگاه‌های اجرایی در حیطه مسئولیتشان، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، بخشداری‌ها با کمک تشکل‌های مردمی عملیاتی شود و با این نگرش که این مشکلات زیست محیطی استان معضل تمام دستگاه‌های دولتی؛ غیر دولتی و مردمی است، پای کار بیایند و از تمام ظرفیت‌ها استفاده شود که به نظر می‌رسد کمتر به آن پرداخته شد.
براساس آمار روزانه سه هزار تن زباله در این استان تولید می‌شود و تاکنون طرح‌های فراوری زباله در این خطه شمال کشور با وجود هزینه‌های گزاف دولتی و شهرداری‌ها به نتیجه نرسیده است.
6982/‏1654