بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری - در حالی که بخش زیادی از شالیزارها مازندران از مرحله سرسبزی گذشته و همین روزهاست که به خوشه بنشینند ، مناطقی در شرق استان با کمبود اب مواجه و هنوز مرحله آب تخت کردن مزارعشان را برای کشت اول برنج انجام نداده اند.

 کشاورزان شرق مازندران شبانه در مسیر آب آزاد شده از سد به انتظار می‌نشینند تا شاید بتوانند کام شالیزارشان را اندکی تر کنند. این کشاورزان که سال پیش به خاطر خشکسالی و در همکاری با امور آب و جهاد کشاورزی برنج کشت نکرده بودند، اکنون هم با وجود فراوانی آب پشت سدها در رنج و تنگنا قرار گرفته اند و مجبورند بخشی از آبگیری مزارعشان را شب هنگام و زمانی انجام دهند که شالیکاران مناطق بالادست به خواب بروند تا شاید آب آزاد شده سد به آنها برسد.
کشاورزان شرق مازندران که به پیشنهاد کارشناسان دستگاه‌های مرتبط پارسال زمین شالیزاریشان را زیر کشت کلزا یا گندم برده بودند، اکنون که دچار دردسر آبگیری شده‌اند، احساس اجحاف می‌کنند و می‌گویند که کشت جایگزین سبب شده تا آبگیری شالیزاری به تأخیر بیفتد و حالا که آب فراوان هم وجود دارد، کشت محصول اصلی کشاورزیشان با مشقت و شاید و باید همراه شود.
آب شالیزاری این کشاورزان که در پایین دست شهرستان میاندرود در شرق مازندران واقع هستند، از سد شهید رجایی ساری و با نوبت بندی تامین می‌شود و برابر اعلام شرکت آب منطقه‌ای مازندران پشت این سد هم آب به اندازه کافی وجود دارد.
اندکی توجه مسئولان و احساس مسئولیت کشاورزان بالادست
شالیکاران پایین دست شرق مازندران بویژه در شهرستان میاندرود می‌گویند اگر مسئولان امور آب و جهاد کشاورزی اندکی نسبت به مشکل تأمین آب مورد نیازشان توجه جدی کنند و کشاورزان بالادست هم این احساس مسئولیت را داشته باشند که در پایین دست هم کشاورزان دیگر نیازمند آب برای کشت برنج هستند، مشکلشان در یک دوره دو هفته‌ای حل خواهد شد.
این کشاورزان هرگونه تأخیر در حل مشکل و امروز و فردا کردن مسئولان امور آب برای حل مشکلشان را به منزله از دست رفتن فرصت مناسب برنجکاری و کاهش شدید درآمدشان می‌دانند و تاکید دارند: طی یک دهه اخیر به دلیل مشکلات کم آبی و حتی خشکسالی، کشت برنج به عنوان کشت اصلی و درآمدی کشاورزان پایین دست مناطق شرقی مازندران به حداقل رسیده است و حتی پارسال بر اساس تاکید مسئولان جهاد کشاورزی اصلاً برنج کشت نکرده‌ایم.
محمد علی احسانی راد یکی از شالیکاران روستای برگه از بخش گوهر باران شهرستان میاندرود که خود را نماینده آب کشاورزی 100 هکتاری مردم این روستا معرفی کرده است، گفت: در سال زراعی گذشته کشاورزان این منطقه با تاکید مسئولان جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای مبنی بر اینکه کمتر از نیمی از سد شهید رجایی ذخیره اب وجود دارد، و آب به پایین دست نمی‌رسد زمین خود را زیر کشت گندم وکلزا بردند.
وی ادامه داد: به رغم اینکه درآمد کشاورزان با کشت گندم و کلزا به نسبت شالی نصف می‌شود، اما کشاورزان بر اساس سیاست‌های دولت اقدام به کشت محصول جایگزین برنج کردند و در سال زراعی جاری نیز به گمان اینکه امسال نیز با کمبود آب مواجه خواهیم شد، کشت گندم کردند.
او توضیح داد: با توجه به بارندگی‌های سیل آسا و اینکه ذخیره سد شهید رجایی به عنوان مهمترین منبع تأمین آب منطقه حتی سر ریز شده است، توقع بر این است که آب مورد نیاز این اراضی که زیر کشت گندم رفته بود، تأمین شود تا برنجکاری نیز انجام شود.
نظارت بر رعایت منصفانه نوبت بندی
این شالیکار در عین حال گفت که به دلیل کمبود بارش در خرداد و تشنگی بیش از حد زمین، برای نشاکاری این زمین‌ها تا 2 برابر بیشتر از زمان معمولی نیاز به آب داریم.
احسانی راد گفت: به هر حال کشاورز نیاز به درآمد دارد و با توجه به هزینه بالای زندگی، انتظار داریم شرکت اب منطقه‌ای آب مورد نیاز شالیکاران پایین دست را با نظارت بیشتر تأمین کند.
وی تصریح کرد: اگر نوبت بندی آب طی 72 ساعت برای زمین‌های شالیزاری پایین دست به درستی رعایت شود و دبی آب نیز کم نشود، زمین‌های منطقه سیرآب شده و در واقع مشکل برطرف می‌شد.
این کشاورز شرق مازندران گفت: از کشاورزان بالا دست نیز انتظار داریم تا در نوبت رها شدن آب برای زمین‌های پایین دست، اخلاق کشاورزی را رعایت کنند، و خودسرانه اقدام به برداشت آب نکنند.
وی گفت: گندم و کلزا از محصولات استراتژیک و مهم کشور است که همواره مورد تأیید مسئولان است و کشاورزان پایین دست شرق مازندران به رغم اینکه درآمد کمتری از کشت این 2محصول نسبت به شالی دارند، همراه هستند، پس انتظار داریم امسال که اب فراوان است، به داد کشاورزان پایین دست برسند.
یکی دیگر از شالیکاران روستای طبقده نیز گفت که مسئولان مازندران طبق دستور رئیس جمهوری که کشت برنج مختص مازندران وگیلان است، موظف به تأمین آب شالیکاری در منطقه هستند.
وی افزود: اینکه کشاورزان منطبق با سیاست‌های مسئولان به رغم کاهش درآمد کشت جایگزین را انجام می‌دهند در زمانی که بر اساس آمار با فراوانی آب مواجه هستیم، آب مورد نیاز شالیکاری به عنوان کشت اول را تأمین کنند.
وی با ابراز نگرانی از خشک شدن حدود 2 هکتار از زمین‌هایی که 10 روز گذشته نشاکاری شده است، بیان داشت: شرکت آب منطقه‌ای نظارت و مدیریت بهتری در اجرای نوبت بندی توزیع آب داشته باشد.
جدی بودن خطر از بین رفتن نشاء
مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان میاندرود نیز با تأیید مشکلات کم آبی کشاورزان پایین دست گفت که اگرچه بارندگی مناسب، افزایش دبی آب رودخانه‌ها و آببندان ها امسال سطح کشت برنج در شرق مازندران را نسبت به سال گذشته افزایش قابل توجهی داده است اما شالیکاران پایین دست که زمین‌های آنان نشا کاری شده است و یا شمار اندکی از آنان به دلیل تأخیر در برداشت گندم درمرحله آب تخت کردن و نشا کاری قرار دارند، به شدت با خطر از بین رفتن نشا مواجه هستند.
بخشی از مناطق مرکزی و به ویژه شرق مازندران که به لحاظ شرایط آب و هوایی کم رطوب تر و گرم‌تر از مناطق مرکزی و غربی است، از بارندگی سالانه کمتری برخوردار است و همچنین بر خلاف غرب و حوزه آبریز هراز، رودخانه‌های دائمی و فصلی زیادی ندارد، به همین دلیل با ایجاد فاصله و تاخیر بیشتر کشت برنج، نیاز مصرفی آب دراین مناطق امسال دو چندان شده است.
کشت برنج در شرق مازندران که حدود یک ماه تا 45 روز دیرتر از مناطق مرکزی و غربی آغاز می‌شود، امسال به دلیل کشت گندم و تاخیری که در کشت برنج بوجود آمده است سبب شد تا شالیکاران این منطقه خواهان همکاری و همراهی بیشتر مسئولان در توزیع مناسب آب و نظارت بهتر بر زمان نوبت بندی باشند.
نیاز فعلی آب برای نشا کاری برنج در زمین‌های پائین دست میاندرود، نکا و گلوگاه در شرق مازندران در حالی است که شالی های زمین‌های 110 هزار هکتاری حوزه آبریز هراز در شهرستان‌های محمودآباد، فریدونکنار، بابل، قائمشهر و بابلسر در مرحله خوشه دهی و سفت شدن دانه‌های برنج قرار دارند.
نخستین نشاء شالی برنج از نوع ارقام طارم بیست و یکم فروردین امسال در روستای " باقر تنگه " بخش بهنمیر شهرستان بابلسر انجام شد.
کشت عمومی برنج در مناطق شرقی مازندران که شهرستان‌های گلوگاه، بهشهر، نکا و میاندرود و بخشی از شهرستان ساری را شامل می‌شود، سابقه‌ای کمتر از 50 سال دارد و عمدتاً از دهه 50 با غیر اقتصادی شدن کشت پنبه و رواج حفر چاه‌های نیمه عمیق و عمیق عمومی شد.
میزان آب مصرفی اراضی شالیزاری در مازندران به ازای هر هکتار به طور میانگین در ارقام محلی هشت تا 9 هزار مترمکعب است و در ارقام پر محصول تا 12 هزار متر مکعب افزایش می‌یابد و از آنجایی که امسال کشت برنج در زمین‌های پائین دست شرق مازندران به روزهای گرم‌تر سال نزدیکتر شده است، میزان مصرف آب برای این محصول آب بر دوچندان شد.
طبق آمار شرکت آب منطقه‌ای مازندران آب سد شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین سد خطه شمال کشور پس از 6 سال امسال با ظرفیت 162 میلیون متر مکعب سرریز شده است. این
سد حدود 52 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را د ر 220 روستای منطقه تحت پوشش دارد.
سرپرست جهاد کشاورزی شهرستان میاندرود در گفت و گو با خبرنگار ایرنا مشکلات کم آبی ناشی از نظارت ضعیف بر توزیع و نوبت بندی مناسب آب برای کشاورزان پائین دست را تایید کرد و گفت که در شرایطی که آب کافی در رودخانه‌ها و کانال‌های منطقه وجود دارد، اما کشاورزان پائین دست با خطر خشکی و از بین رفتن نشا شالیزارها مواجه هستند.
سید اسماعیل علوی افزود: نباید نسبت به کشاورزان پائین دست که همواره با سیاست‌های مسئولان جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای که باید متناسب با وضعیت آب و هوایی، میزان ذخایر آب کشت اول و یا جایگزین را انجام بدهند هستند؛ بی انصافی کرد.
وی با توضیح این نکته که سال گذشته کشاورزان شرق مازندران 10 هزار هکتار و به صورت ویژه شالیکاران میاندرود حدود 3 هزار هکتار از زمین‌های خود را زیر کشت برنج که درآمد اصلی آنان محسوب می‌شود، نبردند، ادامه داد: امسال به دلیل اینکه گندمکاری را در این زمین‌ها انجام دادند، با تاخیر و فاصله بیشتری به کشت برنج رسیدند که صد البته نیاز آبی آنان در این زمان دوچندان شده است.
این مسئول جهاد کشاورزی شهرستان میاندرود تاکید کرد اگرچه طبق آمار مسولان شرکت آب منطقه‌ای وضعیت ذخیره و روان آب‌ها در رودخانه‌ها مناسب است، اما در توزیع مناسب و رعایت نوبندی آب در این شرایط، نیازمند همکاری بیشتری هستند تا کشت اول آنان تحت شعاع قرار نگیرد.
مشکل از کشت دیرهنگام
مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که به رغم نیاز آبی 2 برابری زمین‌های پائین دست شرق استان، اما شرکت با انجام نوبت بندی و نظارت درصدد آب رسانی به کشاورزان است.
امرالله براری افزود: اگرچه آب به اندازه کافی در پشت سدها و آببندان ها وجود دارد، اما اینکه کشاورزان با تاخیر زیاد اقدام به کشت برنج کنند، نیاز آبی نشا ء برنج برای آب تحت کردن و نشاء در شرایط گرمای بیش از حد خرداد و تیرماه، توجیه منطقی ندارد.
وی در عین حال بیان داشت: شرکت آب منطقه‌ای مازندران در صدد است تا آب مورد نیاز کشاورزان منطقه را تامین کند تا مشکلی در کشت و کار اصلی آنان بوجود نیاید.
براری ادامه داد: با توجه به گرمای تقریباً بدون بارش خرداد و تشنگی بیش از حد زمین، تامین آب برای شروع کشت برنج در پائین دست شرق مازندران بسیار است که البته درحال انجام نیز است و نیاز به همکاری کشاورزان بالا دست داریم.
مقایسه وضیعت نیاز آبی زمین‌های شالیزاری به نسبت زمان انجام کشت طبق اعلام مرکز تحقیقات هواشناسی مازندران نشان می‌دهد که اگرچه میانگین بارش بهاری امسال در استان مازندران نسبت به مدت مشابه سال گذشته 33 درصد بیشتر شد اما از دو سوم باران بهاری سال جاری با حدود 91 میلیمتر مربوط به فروردین ماه بود، 38 میلیمتر هم بارندگی در ماه اردیبهشت داشتیم ولی بارندگی خرداد به 8 میلیمتر رسید.
بنابر این گزارش در مجموع در بهار سال جاری 137 میلیمتر باران در این استان به ثبت رسید که نسبت به دوره آماری هم حدود 25 درصد بیشتر است.
بررسی آماری هواشناسی مازندران نشان می‌دهد که خرداد ماه مازندران تا حدود زیادی خشک بوده به گونه‌ای که در مقایسه با خرداد ماه سال گذشته 72 درصد و نسبت به دوره آماری 75 درصد کاهش بارندگی داشتیم، پس در چنین شرایطی تامین آب برای زمین‌های تشنه جهت کشت برنج بسیار سخت است.
مدیر روابط عمومی آب منطقه‌ای مازندران به برنامه نوبت بندی توزیع 72 ساعت آب برای کشاورزان پائین دست و 48 ساعت برای کشاورزان بالا دست در شرق استان اشاره کرد و گفت:
کشاورزان بالا دست که آب مورد نیاز کشاورزان پائین دست از طریق کانال و رودخانه‌های زمین‌های آنان به سمت پائین می‌رود، نباید آب را در ساعات غیر نوبت خودشان استحصال کنند.
وی گفت: یکی از مشکلات و نگرانی به حق کشاورزان پائین دست بی توجهی کشاورزان بالا دست در رعایت نکردن دسترسی به آب در زمان نوبت بندی ها است.
استان مازندران با داشتن 460 هزار هکتار زمین‌های زراعی و باغی سالانه 72 نوع محصول کشاورزی را تولید می‌کند که با تولید بیش از 950 هزار تن برنج سفید، 2 میلیون و 500 هزار تن مرکبات و 80 هزار تن آبزیان رتبه نخست کشور را دارد.
/ ‏1899/‏6990