چاپ

پیام مازند - تغییر اقلیم این روزها بیش از هر عامل دیگری بر سر زبان ها افتاده است، موضوعی که با خشکسالی و کم‌آبی همواره عجین شده است و یکی از چالش ها و تنش های اصلی این تغییرات، تغییر موطن و مهاجرت به فضایی جدید است.
زمانی که در سال های نه چندان دور سخن از بحران جدی آب و افزایش شدید مهاجرت می شد، شاید کسی آن را جدی نمی گرفت اما امروز دیگر آن شوخی به یک بحث جدی تبدیل شده است که از دانشگاهیان تا مسئولان اجرایی، قانونی و قضایی را درگیر خود کرده است.
مهاجرت و تاثیرات شدیدی که بر زندگی می‌گذارد شاید در نگاه آکادمیک تنها به پاس کردن چند واحد درسی برگردد اما این روزها کشور و به ویژه مازندران را به عینه درگیر خود کرده است.
این روزها کشور با توجه به بحران شدید آب به ویژه در مناطق مرکزی و خشک، تحت تحولات شدید اقلیمی قرار دارد و در این میان استان های شمالی به دلیل وجود آب، حداقل بیش از سایر استان‌های کشور، مورد توجه مهاجران قرار گرفته‌اند.
اینکه چه شده است در کشور بحران آب به وجود آمد و تغییرات اقلیمی به سرعت در حال انجام گرفتن است موضوع این یادداشت نیست، بلکه قرض، مازندرانی است که با وجود جمعیت حدود 3.5 میلیونی نمی تواند از پس خود برآید و حال تصور کنید این جمعیت با مهاجرت های فصلی و دائمی به حدود 10 تا 15 میلیون نفر برسد.
بحران آب در کشور و تبعات مهاجرت و هدف قرار دادن مکان زندگی به استان مازندران، نه تنها این چاره کار نیست بلکه یک گام بلند به عقب برداشتن است.
یکی از بزرگترین مشکلات مازندران نسبت به پذیرش مهاجرت کنندگان به این استان، نبود زیرساخت اولیه زندگی است، اثبات کننده این ادعا تامین آب، برق و گاز در روزهای تابستان و زمستان در این استان بوده است، خاموشی‌های چند ساعته و هر روزه، قطعی مکرر آب و گاز و غیره برخی از مشکلاتی است که مازندران با وجود این جمعیت ثابت خود با آن دست و پنجه نرم می کند.
مشکلات شدید حمل و نقلی و ترافیک به ویژه در مبادی ورودی این استان از سه محور هراز، فیروزکوه و کندوان در روزهای تعطیل و قفل شدن جاده منتهی به روستاهای موجود در مسیر بین راهی این سه محور، یکی دیگر از بزرگترین مشکلات استان مازندران است، حال تصور کنید این میزان جمعیت از 3.5 به 15 میلیون نفر برسد و هر ساله بخواهیم میزبان 10 میلیون مسافر دیگر نیز باشیم، امری که در ظاهر نیز شدنی نیست.
افزایش جمعیت مازندران و مشکلات زیست محیطی آن، یکی دیگر از مشکلات شدید و جدی است که این استان را تهدید می کند، در حالیکه مدیران و مردم مازندران هنوز راه حلی برای رفع مشکلات زباله این استان پیدا نکرده اند، تصور کنید با جمعیت 15 میلیونی، مازندران زیبا و سرسبز به زباله‌دانی کشور تبدیل می شود.
از مشکلات فرهنگی اجتماعی آن، ورود خرده فرهنگ های مختلف به این استان است، از بین رفتن فرهنگ بومی و محلی و در خطر قرار گرفتن آداب و سنن زیبای مازندرانی ها با ورود این فرهنگ های وارداتی مشکلات عدیده ای را به بار می آورد که سال ها زمان نیاز است تا این معضل برطرف شود.
افزایش جمعیت هموازه نزاع بر سر منافع را بیشتر می کند و این موضوع به ویژه در زمانی که بحران آب در حال سرایت به کل کشور است، بیش از گذشته دیده می شود، بحران آب و عدم گذر از منافع شخصی و بی توجهی به منافع جمعی، نزاع های شدید اجتماعی را به وجود می آورد و این امر به نوبه خود تبعات فراوانی دارد.
ویلاسازی و قطع روزافزون درختان جنگلی یکی دیگر از مشکلاتی است که با مهاجرت به مازندران، این استان را درگیر می کند، این روزها شاهد رشد شدید «جنگل‌نشینی» هستیم و با این وجود و با افزایش جمعیت و رشد جنگل نشینی مازندران، سرسبزی خود را نیز از دست می دهد و آرام آرام به سوی خشکسالی حرکت می کند کما اینکه این اتفاق در حال وقوع است.
برهم خوردن توازن اقتصادی مازندران با ورود افراد متمول و همچنین ورود افراد سختکوش استان‌هایی که در بیابان به سختی منابع مالی خود را تامین می کردند، نیز یکی دیگر از عواقب این مهاجرت است، مازندران با وجود داشتن کوه، جنگل، دریا، مزارع شالیزاری و غیره از نعمت های خدادادی سرشار بوده و مردمان این استان همواره از این موهبت های الهی بهره می گرفتند و حال با ورود مهاجران از استان‌های دیگر، این توازن برهم خواهد خورد.
مشکلات روانی یکی دیگر از تبعات افزایش جمعیت در استانی چون مازندران است، به طور معمول مازندران برای مردم کشور یک منطقه برای آرامش خاطر و استراحت پس از یک دوره زمانی کار طولانی محسوب می شد و با افزایش مهاجرت و کاهش و یا از بین رفتن این چشم‌اندازها، حس ناامیدی بیش از امید به مردم القا می شود، روحیه سرسبزی و زیبای مازندران تغییر می کند، خانه ها از حالت ویلایی به آپارتمانی مبدل می شود و دیگر خبری از باغ، باغچه، پرورش انواع پرندگان و پستانداران نخواهد بود.
یکی دیگر از مشکلاتی که با مهاجرت به مازندران ایجاد می شود، تغییر کاربری گسترده اراضی شالیزاری در این استان است، این تغییر کاربری تولید محصولات کشاورزی را به شدت کاهش می دهد و در واقع این امر امنیت غذایی را تهدید و میل به وابستگی افزایش می یابد.
آنچه به وضوح مشخص است کاهش بهره‌وری، فصل‌های کوتاه‌تر رشد موادغذایی و کمتر شدن زمین‌های حاصلخیز از نتایج تغییرات اقلیمی است و با رشد بیش از حد جمعیت در مازندران و تغییر اقلیم این استان، این امنیت نیز به زودی از بین خواهد رفت.
نکته قابل اهمیتی که باید در اینجا ذکر شود این است که کاربری ساحل در شمال با سواحل جنوبی کاملا متفاوت است، سواحل در شمال کاربری استراتژیک در حوزه تامین مواد غذایی دارد در حالیکه در جنوب اینگونه نیست.
ساحل جنوب به دلیل نزدیک بودن به دریای آزاد و غیرقابل کشاورزی بودن اراضی، می تواند به عنوان سکونتگاه‌های مهاجران مورد استفاده قرار بگیرد، به گونه ای که در کشورهای توسعه یافته می بینیم که سکونتگاه‌ها را به سواحلی که این امکان در آنها وجود دارد سوق داده می شود.
در نهایت باید گفت این امور تنها بخشی از مشکلاتی است که به تحلیل های علمی و مستند نیاز دارد و با بررسی بر روی این اوامر و برنامه ریزی مناسب، باید جلوی ویرانی مازندران گرفته شود.