پیام مازند- خانواده اولین و اساسی ترین نهاد اجتماعی است که وظایف مسئولیت های زیادی را به عهده دارد، تربیت و پرورش فرزندانی سالم ، با نشاط ،خلاق و پایبند به ارزش های دینی و اجتماعی مهم ترین وظیفه هرخانواده است، نهایت آرزوی پدران و مادران این است که فرزندان صالح و سالم به عنوان ثمره زندگی خویش به جامعه تحویل دهند.
*خانواده و نوجوان
برای به وجود آوردن رابطه مناسب بین والدین و کودک، ایجاد فضای خانوادگی سالم، کاملاً ضروری است؛خانواده به عنوان یک کانون مهم از اهمیت ویژه ای در دوران مختلف رشدی و به ویژه در دوران نوجوانی برخوردار بوده و نوع روابط موجود در خانواده، شیوه های تربیتی والدین، شرایط و امکانات مختلف اقتصادی، فرهنگی و خانواده، تمام نوجوانی را تحت شعاع قرار می دهد؛ به طوری که نوجوان های مختلف ویژگی های این دوران را بر اساس تفاوت هایی که از لحاظ خانوادگی با یکدیگر دارند، با شدت های متفاوتی دارا هستند.
شیوه سازگاری آن ها، با تغییرات حاصل از بلوغ در آنها متفاوت است، در خانواده هایی که شرایط مناسبی برای این دوران بحرانی مهیا می کنند، فرزندان با ایمنی بیشتری این دوران را می گذرانند؛ مشکلات نوجوانی کمتری شاهد هستند و سریعتر از بقیه به پختگی و کمال فکری، عاطفی و اجتماعی می رسند.
در حالی که در خانواده های نابسامان، خانواده های سختگیر و یا بر عکس آسان گیر دشواری های دوران بلوغ بیشتر بوده و اغلب رسیدن به یک هویت کامل فکری، عاطفی و اجتماعی با تاخیر همراه است.
یکی از تدابیری که در جهت بهبود ارتباط با نوجوانان به خانواده ها توصیه می شود، تغییرات چارچوب روابط در این دوره مشخص است؛ خانواده ها با کودکان رابطه برقرار می کنند که مشتمل بر امر و نهی ها است؛ خانواده در موضع بالا و حاکمیت قرار گرفته و کودک درموقعیتی که دستورات را دریافت می کنند واقع می شود و به عبارت دیگر رابطه خانه و کودک رابطه ای عمودی بوده، یعنی مشتمل بر ارتباطات دستوری و تحکیمی که از بالا به پایین اعمال می شود.
چارچوب فوق در دوران بلوغ به هم می ریزد و رابطه موجود به رابطه مطلوب که رابطه ای افقی است، باید تغییر یابد؛ والدین به جای آنکه از موضع بالا به پایین برخورد کنند، خود را در سطحی مساوی نوجوان خویش قرار می دهند و رابطه به جای آنکه دستوری و تحمیلی باشد، رابطه ای بر اساس همدلی، تفاهم و درک وضعیت نوجوان، که مطلوب ترین چارچوب ارتباطی محسوب می شود.
به عبارتی، نوجوان به جای اینکه والدین را در موضعی بالاتر از خود و دست نیافتنی احساس کند، آنها را در کنار خود می یابد.
*راهبرد های علمی در ارتباط والدین با نوجوانان:
برای ایجاد رابطه مناسب بین والدین و کودک ایجاد فضای خانوادگی سالم کاملاً ضروری است؛ پدر و مادر در ابتدا خود باید سلامت عاطفی، شخصیتی و رفتاری داشته و از ارتباط مناسب منطقی با یک دیگر برخوردار باشند، شیوه تربیتی مناسب را انتخاب کرده و بر خوردها و رفتارهای خود را بر اساس یک شیوه تربیتی مشترک طرح ریزی کنند.
وجود اختلاف بین والدین، تعارض در شیوه تربیتی وغیره فضای نامناسبی برای ایجاد ارتباط مفید بین و نوجوان فراهم می سازد. ایجاد ارتباط مفید در بستر از آرامش و آسایش خانوادگی، توانایی اعضای خانواده در حل مسائل به شیوه منطقی و.غیره میسر خواهد بود.
عدم ایجاد محدودیت و سختگیری شدید و خودداری از سهل گیری و آزاد گذاری در هر دو حالت ذکر شده ارتباط والدین و نوجوان از قاطعیت و استواری برخوردار نخواهد بود، در شیوه اول نوجوان به دنبال راه گریز از سلطه والدین است که در این صورت مجالی برای برقراری ارتباط نخواهد داشت، چرا که فاصله ها به قدری به علت سخت گیری و محدودیت زیاد شده که دیگر مجالی برای پیوند نخواهد بود.
در حالت دوم نیز والدین از اقتدار کافی برای نوجوان برخوردار نخواهند بود و در واقع احساس نیاز به برقراری ارتباط از طرف نوجوان احساس نخواهد شد و این خلاهای حاصل از احساس نیاز، دیر یا زود آشکار خواهد شد.
زمانی که والدین سعی می کنند فرزندان خود را با ملاک ها و معیار های شخصی خود که بر گرفته از شرایط تربیتی خودشان و تمایلات دوران نوجوانی شان است، موافق کنند با حالت عناد و سرکشی نوجوان مواجه خواهند شد؛ چنین موارد همدلی و تفاهم بین والدین و نوجوان را مخدوش کرده و فاصله بین آنها را عمیق خواهد ساخت.
توجه به ویژگی های مثبت و مفید او و ارزش ها و بها دادن به آنها، بسیاری از نیازهای روحی نوجوان را ارضا و در شکل گیری هویت کامل به او کمک می کند؛ زیرا نوجوان در این محدوده سنی بسیار تحت تاثیر توجه مثبت اطرافیان و به ویژه والدین خود قرار می گیرد.
اعمال شیوه های تربیتی گاه مستلزم قاطعیت و تحکم است؛ در صورتی که این شیوه ها در شرایطی مناسب اعمال شوند نتایج مفیدی بار خواهد آورد، اما در صورتی که هدف تخلیه هیجانات خود والدین باشد، آثار مخربی در روابط نوجوان و والدین خواهد داشت؛نباید هدف از اعمال شیوه های تربیتی تخلیه هیجان پرخاشگری والدین باشد.
به جای برخوردهای بازپرس گونه که اغلب سبب سلب اعتماد نوجوان نسبت به والدین می شود، با نظارت از راه دور و به صورت غیر مستقیم می توان جهت گیری رفتارهای نوجوان را در نظر داشت و در صورت بروز مشکل او را راهنمایی کرد؛ در غیر این صورت نظارت های شدید و کنترل های مستمر نتایج سود مندی نخواهد داشت.
از موثر ترین روش تربیتی در این دوره (روش تغافل) است، یعنی مسائل و مشکلات نوجوان را نباید بزرگ نشان داد زیرا در او ایجاد وحشت می کند؛ همچنین نباید او را به لحاظ رفتار هایش دائم مورد باز خواست قرار داد.
ارتباط با نوجوان اگر بر اساس عشق و علاقه و صمیمیت استوار باشد، اعتماد به نفس را در او تامین و تضمین می کند و اگر با فشار و خشونت همراه باشد ممکن است موجب اختلال عصبی و دشواری های روانی در او شود.
همانگونه که مادر نخستین گذر گاه کودک و نوجوان به زندگی اجتماعی است، آنچه که بسیار مورد نیاز یک نوجوان است وجود پدری است که خانواده بتواند بر او تاکید کند، پدری که گرم مهربان و پر شور باشد.