چاپ

پیام مازند -
اعتیاد موضوع و پدیده ای است پیچیده، دارای ابعاد و جنبه های گوناگون که از سال های پیش محققین و سازمان های فراوانی در زمینه شناخت، پیشگیری، کنترل و درمان آن فعالیت های گسترده ای انجام داده اند.
مصرف مکرر و افزایش یافته یک ماده که محرومیت از آن سبب بروز علایم ناراحتی و میل غیر قابل کنترل برای مصرف مجدد آن ماده می شود و این روند به تباهی روانی و جسمی منجر شده و آنچه که به صورت عادت درآمده معمولا بدون اندیشه و تفکر انجام می گیرد.
نظریه های متنوع و مختلفی در مورد چگونگی شکل گیری اعتیاد و عوامل موثر بر شکل گیری آن عرضه شده است که اصولا این پدیده را معلول یک عامل نمی دانند و عوامل گسترده ای اعم از عوامل زیستی، وراثتی، روانشناختی، اجتماعی، محیطی، قانونی، خانوادگی در ایجاد سوء مصرف مواد نقش دارند.
در این بحث به جهت جلوگیری از اطاله کلام و همچنین مقالات متعدد و بسیار زیادی که دیگر جوانب اعتیاد را به بحث و چالش می کشند تنها به عوامل موثر در شروع و تداوم مصرف می پردازیم.
عوامل موثر در شروع تجربه مصرف
دسترسی:
هر چه دسترسی به مواد راحت تر باشد احتمال مصرف آن در جامعه بیشتر می شود. برخی مشاغل دسترسی راحت تری به مواد دارند. مثلا پزشکان، دندانپزشکان و پرستاران بیش از متخصصان رشته های دیگر به مواد شبه افیونی، محرک ها و مواد رخوتزا-خواب آور دسترسی دارند و لذا معمولا میزان بالاتری از وابستگی در این قشر مشاهده می شود.
قیمت:
مصرف مواد به طور کلی تحت تاثیر قیمت است. این تاثیر هم در مصرف گنندگان دچار وابستگی و هم به میزان کمتر در مصرف کنندگان غیر وابسته دیده می شود. دسترسی و قیمت می تواند مستقل از یکدیگر باشد.
پذیرش اجتماعی و عوامل فرهنگی:
عوامل اجتماعی و فرهنگی که شامل عقاید در مورد آثار مواد نیز میشود، تاثیر زیادی روی الگوهای مصرف مواد دارند. این عوامل عمیقا روی میزان دسترسی به مواد غیر قانونی تاثیر می گذارد
در برخی مناطق شهری که تعداد قابل ملاحظه ای از مصرف کنندگان مواد غیر قانونی زندگی می کنند، نوعی خرده فرهنگ به وجود آمده است که تجربه و تداوم مصرف مواد را حمایت می کند.
فشار همسالان:
رفتار گروه همسن و سال از عوامل مهم پیدایش رفتار در گروه سنی نوجوان و جوان محسوب می شود لذا چنانچه مصرف مواد در برخی اعضای این گروه سنی دیده شود احتمال شروع مصرف در دیگراعضا بیشتر می شود.
قوانین:
وجود قوانین سهل گیرانه در مورد مواد ممکن استمنجر به افزایش احتمال اولین تجربه گردد البته نقش قانون نسبت به عوامل یاد شده بالا کمرنگ تر است.
این عوامل گاهی در تضاد با دیگر عوامل عمل می کنند. مثلا در اواخر قرن دهه 80 میلادی که آگاهی عمومی از عوارض مصرف مشروبات الکلی افزایش یافت، مصرف الکل کاهش یافت. اگرچه میزان دسترسی بیشتر شده بود و قیمت آن نیز کاهش یافته بود و نگرش منفی به الکل نوشی در بانوان نیز کمتر شده بود. در دهه 80 میلادی همین اتفاق نیز در مورد حشیش رخ داد. بدون اینکه قوانین نسبت به مصرف حشیش تغییر کند و یا قیمت آن گرانتر شود، مصرف این ماده کاهش یافت.
برخی محققان این کاهش مصرف را ناشی از تغییر برداشت ها در مورد حشیش و آگاهی از آثار مخرب آن بر روی سلامتی می دانند، اما در دهه 90 که این تلقی منفی نسبت به حشیش کمتر شد، مصرف آن رو به افزایش گذاشت.
عوامل موثر در تداوم مصرف
اثر اعتیاد آوری ماده:
مهمترین عامل تداوم مصرف تاثیری است که مواد بر مغز می گذارند، این امر خود را به صورت پدیده تحمل و ترک نشان می دهد.
آسیب پذیری فردی:
برخی افراد استعداد بیشتری به وابستگی مواد دارند، این امر ممکن است جنبه ژنتیکی داشته باشد مثلا برخی سریعا به آثار ناراحت کننده مواد تحمل می یابند و لذا راحت تر می توانند میزان مصرف خود را افزایش دهند و به نئشگی برسند، احتمال وابستگی و تداوم مصرف در آنها بیشتر است و برعکس در برخی دیگر آثار ناراحت کننده مواد مثل گر گرفتگی ناشی از الکل تداوم می یابد و کمتر احتمال دارد مصرف مواد را ادامه دهند و در نتیجه خطر وابستگی کمتری دارند.
عوامل محیطی و اجتماعی:
عوامل محیطی و اجتماعی که در قسمت قبل ذکر شد ممکن است در تداوم مصرف نیز نقش داشته باشد.
تهیه و تنظیم: مرضیه سیدیان
انتهای پیام