چاپ

پیام مازند - قدمت تپه قلا کتی گل محله سرخرود شهرستان محمودآباد با بدست آمدن اندکی از ظروف سفالی با آثار منقوش بر روی آن که توسط کارشناسان محلی در باقیمانده تپه بدست آمده به زمان ساسانیان می رسد ولی ساکنان بومی قدمت آن را با شنیده هایی که از نیاکان خود دارند حدود بیش از 2 هزار سال می دانند.
در گذشته دو قصبه شیرآباد و شکرآباد که بعدها نام سرخرود به خود گرفت، درمنطقه وجود داشته که مکان اصلی آن ها حدود دو کیلومتر از شهر فعلی فاصله دارد، درآن زمان جایگاه شهر فعلی سرخرود در بستر دریا و دو روستا در اطراف تپه بود.
در گذشته بندری به نام بندر دریابار در سرخ رود ودر کنار تپه قلا کتی بوده که در زمان ساسانیان به دست رومیان به آتش کشیده شد و این واقعه نسل به نسل در میان مردم اصیل و بومی سرخرود نقل قول و از آن یاد می شود ومحل آن را در 6 فرسخی آمل و در کنار رود هزهز می دانند که همان نام قدیمی رود سرخرود است.
ابن اسفندیار مورخ قرن هشتم هجری از قصبه شیرآباد در کنار تپه و دریا، رودخانه بزرگی که متعلق به خاندان شیرا بوده و کشتی تا زیر تپه میرفت، یاد کرده است. این خاندان بزرگ خانواده هایی هستند که هنوز هم در سرخرود زندگی می کنند که به شیرا تبار معروف هستند.
در قرن هشتم هجری امیر تیمور به تپه حمله وبعد 120روز جنگ، کشتار فجیع، قتل عام مردم و در نهایت شکست خاندان مرعشی تپه سقوط و به دست تیمور می افتد. رودخانه هز هز که در کنار تپه واقع بود از خون سادات ومردم به رنگ سرخ در آمد و از آن به بعد قصبه شیرآباد و شکر آباد را با نام سرخرود شناختند.
اولین کلنگ پژوهش هدفمند به زمین خورد
میثم فلاح سرپرست علمی پروژه کاوش تپه قلا کتی گل محله سرخرود در گفت و گو با ایسنا مازندران، با بیان اینکه بررسی هدفمند تپه باستانی سرخ رود از سال 86 شروع شده و در سال 90 ثبت ملی شد، اظهار کرد: سال 91 پروژه مستند نگاری بر روی تپه انجام و دقیق نقشه برداری شد و طی سال های اخیر منتظر بودیم تا اولین کلنگ پژوهش به صورت هدفمند و سیستماتیک به زمین بخورد.
وی با اشاره به اینکه بررسی های انجام شده تاکنون از دوره های مختلف اسلامی تا تیموری مانند ایلخانی، سلجوقی با شواهد سطحی بر روی سفال ها مشاهده شد، تصریح کرد: ادامه کاوش کارشناسان و حفاری های غیر مجازی که روی سطح تپه صورت گرفت یکسری سفال ها و آجرهایی را نمایان کرد که احتمال می دهیم مربوط به دوره اشکانی و ساسانی است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: یک تیم متخصص اعم از استخوان باستان شناس، طراح باستان شناس و طراح هنری، معمار، نقشه بردار، مهندس آب و فاضلاب برای رد گیری تنبوشه ها و سیستم های آبی و تاریخ شناس که از نقاط مختلف اینجا گرد هم آمده تا بتوانند کاوش و بررسی های هدفمند را انجام دهند.
فلاح با بیان اینکه در حال حاضر در فصل اول کاوش با شرایط داده ای بسیار سخت و مشوش از نظر لایه نگاری مواجه هستیم، گفت: دوره های کشف شده با لایه نگاری از قدیمی ترین زمان استقراری محوطه مربوط به دوره اسلامی تا تیموری، ایلخانی و دوره سلجوقی را داشته و یکسری معماری آشفته و منظم دیده می شود.
سرپرست علمی پروژه کاوش تپه قلا کتی در ادامه بیان کرد: یکی از کارهای انجام شده مطالعات مکتوب است که احتمالا به جایگاه تپه ماهانه سر از دوران مرعشیان اشاره داشته و اگر اینگونه باشد با از بین رفتن حکومت مرعشی ها از دوره تیموری به بعد مسکون نبوده و تخریب شد که تاکنون با داده های سفالی ما این موضوع قرابت داشته و تقریبا از دوره تیموری به بعد را مشاهده نکردیم.
وی افزود: رد معماری ما در حال حاضر آشفته و کاوش اخیر احتمال کشف یک کوره یا کف و یک معماری نیم دایره ای در لایه نگاری است که بعد از پاکسازی آن ذهنیتی که برای برج نگهبانی داشتیم با توجه به جانمایی که به فضا داشته احتمالا کم است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ابعاد آجر کشف شده در محوطه از سیزده، سیزده تا چهل در چهل مشاهده که نشان دهنده توالی گاه نگاری باستان شناسانی و دوره های استقراری مسکون این منطقه است.
کشف 50 چاه غیر مجاز بر روی محوطه تپه قلا کتی
فلاح با تاکید بر اینکه در کاوش های باستان شناسی بزرگترین معظل، حفاری های غیر مجاز بوده که باعث تشویش داده های ما می شود، بیان کرد: حفاری های غیر مجاز تاریخ نگاری محوطه را دچار اخلال کرده در صورتی که ما با لایه نگاری می توانیم به راحتی دوره ها را تشخیص دهیم اما متاسفانه با کاوشی که انجام شده کل محوطه دو تپه بالغ بر 50 چاه غیر مجاز با عمق یک تا 15 متر داشته که نقطه گذاری شده است.
سرپرست علمی پروژه کاوش تپه قلا کتی گفت: یکی از مهمترین بحث های ما بحث حفاظتی محوطه و آموزش عمومی به مردم است، این تپه هویت و اصالت منطقه بوده و به هویت مازندران و شمال ایران کمک می کند لذا ممکن است در کاوش هایی که انجام می شود یک خلاء تاریخی را پر که در این صورت قلا کتی یک پایگاه شاخص برای مطالعات محوطه های دیگر می شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه یک باستان شناس سخنش بیشتر با مردم و بعد مسئولین بوده که این تپه باستانی مشخصا از لحاظ گنج یابی چیزی نداشته و حفاری های غیر مجاز کاوش را مشکل تر می کند، افزود: تحقیقات در محوطه این تپه باعث یک هویت سازی بهتر برای منطقه و این شهر خواهد بود و با بدست آوردن داده ها در فصل های مختلف با توجه به پتانسیل رودخانه و زمین های خوب این منطقه می توانیم این مکان را تبدیل به سایت موزه، پارک موزه یا پایگاه مطالعاتی باستان شناسی برای دوران اسلامی و تاریخی کنیم.
گزارش از بهناز مقدس خبرنگار ایسنا مازندران

انتهای پیام