چاپ

پیام مازند - ساری - استاد تمام پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله معتقد است سد درحال ساخت هراز با بارگزاری 200 میلیون متر مکعب آب می تواند به لرزه خیزی القایی منجر و باید مسئله این سد حل شود.

مهدی زارع در حاشیه جلسه شورای مرکزی انجمن مازندرانی های مقیم تهران در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه سد هراز می‌تواند آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی منطقه و دریای خزر را افزایش دهد افزود: سد هراز کمتر از 5 کیلومتر با شمال محل دفن زباله هفت شهر استان مازندران فاصله دارد و در میدان زباله عمارت از سال 1362 دفن زباله صورت می‌گیرد ، حال با آبگیری این محدوده ، آلودگی گسترده در مخزن سد و آب رها شده در پائین دست سد پدید خواهد آورد.
استاد تمام پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله افزود: سد هراز به منظور جبران حق آبه‌های حذف شده رودخانه و دره هراز از سدلار، ساخته می شود، چرا که بهره‌برداری از سد لار از سال 1359 با هدف تامین نیاز آب شهری تهران مورد بازنگری قرار گرفت و حق آبه‌های دشت هراز از سد لار حذف شد، هرگز سطح آب مخزن سد لار به حد پیش بینی شده اولیه نرسید ، چرا که در جای نامناسب و در کنار قله و سامانه آتشفشانی دماوند ساخته شد و جای نامناسب سد بر روی سازند آهک لار از سوی روانشاد استاد دکتر یدالله سحابی، اولین استاد زمین شناسی دانشگاه تهران از سالهای دهه 1320 شمسی اعلام و به مسئولان تذکر داده شده بود.
وی تصریح کرد: همچنین مخزن سد بر روی آهک کارسنیک و با خلل و فرج فراوان هرگز امکان نگهداری آب در مخزن را فراهم نکرد و به نظر می رسد که این سرنوشت پرهزینه و نافرجام سد لار به دلیل عدم توجه به ملاحظات زمین شناختی در مراحل اولیه انتخاب محل سد، به نوعی در سد در حال احداث هراز نیز در حال تکرار است.
در صورت شکست سد، شهرستان پایین دست و دشت مازندران به زیر آب می رود
عضو شورای مرکزی انجمن مازندارنیهای مقیم تهران ضمن اشاره به مشکلات موجود در زمینه سد هراز اظهار داشت: مشکلات سد هراز را می توان در دو دسته کلی صورت بندی کرد، اول، مسئله محل احداث سد در فاصله حوزه نزدیک گسل شمال البرز و خطر وقوع یک زمین لرزه شدید، و در صورت شکست سد، سرازیر شدن حدود 200 میلیون مترمکعب به پائین دست که شهر آمل و روستاهای پیرامونش در دشت مازندران در معزض این آسیب قرار خواهند گرفت و دوم، زیر آب بردن میدان زباله عمارت که محل دفن زباله های شهر آمل است و احداث شدن سد، موجب جاری شدن کامل آلودگی این میدان در رودخانه هراز و آسیب جدی به پائین دست به ویژه شهر های آمل و محمود آباد و دشت مازندران خواهد شد.
وی یکی از مشکلات این سد را در زلزله خیزی منطقه دانست و گفت: لرزه‌خیزی مرکز مازندران تحت تاثیر گسل "البرز شمالی" و گسل "مازندران" ("خزر") است، گسل "البرز شمالی " مسبب دو زلزله شدید سده بیستم بوده است، زلزله 8 خرداد 1383 "فیروزآباد کجور" با بزرگای 6.5 که با 27 کشته همراه بود و در منطقه‌های "بلده" و "کجور" به شدت احساس شد و دومین رخداد مهم زمین‌لرزه 12 تیر 1336 (2 ژوئیه 1957) "سنگچال" (بندپی، جنوب آمل) است که حدود 1200 نفر کشته بر جای گذاشت.
زارع یادآور شد" بزرگای زلزله سنگچال بزرگایی در حد 7.0 برآورد شد، از این رو گسل البرزشمالی، گسل مهمی است که پتانسیل لرزه‌زایی بالایی نیز دارد، هر رخداد زلزله شدید با بزرگای بیش از 6 در این منطقه با وقوع زمین‌لغزش‌های مهم متعدد می‌تواند همراه باشد که به عنوان مخاطره ثانویه موجب خسارت و تلفات به‌ویژه در دره هراز و جاده هراز و روستاها و شهرهای واقع در منطقه کوهستانی دره هراز می شود.
این استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی یادآور شد: در قطعه گسل البرز شمالی حدفاصل بین ناحیه چلاو و ناحیه کجور، یک نبود لرزه ای مهم وجود دارد (قطعه ای از گسل فعال و لرزه زا که از زمان مشخصی در هزاره های گذشته، تا کنون زلزله شدیدی در آن رخ نداده و هر آن ممکن است رخ دهد) و انتظار می رود که یک زلزله در حد بزرگای 7 در این منطقه لرزش شدید و خسارات جدی ایجاد کند.
وی گفت: زلزله سنگچال منطقه کوهستانی بند پی را با حدود 120 روستا بکلی ویران کرد و سنگین‌ترین ویرانی‌هایی که در اثر زمین لرزه به بار آمد بین ناندل، سنگ چال، چلیاسر، نسل، اندوار و پردمه بود، در حالیکه سنگریزش ها و زمین لغزه ها به ویژه در برون، ورزنه، شنگلده، نل و دینان برمیزان ویرانی ها افزودند. درمسیرهای علیای سجارود و شیر قلعه، سد زمینلغزشی درست شد و گذرگاه ها بسته شد. سنگریزش بزرگی رودخانه هراز را در نزدیکی علی آباد مسدود کرد، به نحوه که سدی به بلندی 20 متر و با مخزنی به طول حدود یک کیلومتر پدید آمد و در بخش های جنوبی تهران به چند خانه آسیب رسید.
دکتر زارع با بیان احداث میدان زباله عمارت در نزدیکی سد هراز افزود : سد هراز کمتر از 5 کیلومتری شمال محل دفن زباله 7 شهر استان مازندران فاصله دارد، میدان زباله عمارت که از سال 1362 در آنجا دفن زباله صورت می‌گیرد بر اساس گزارش سازمان حفاظت محیط زیست در سال 97، مدیر آب استان مازندران در سال 90 تعهد محضری داده است که تا دوسال قبل از آبگیری ، زباله های دفن شده در میدان زباله عمارت به محل دیگری منتقل شود ولی این کار تاکنون انجام نشده و محل جایگزین در اختیار شرکت آبفای استان مازندران قرار نگرفته و یا این شرکت پیگیری کافی برای تملک زمین و انتقال زباله ها انجام نداده است.
سرایت گسترده آب آلوده با رخداد زمین لرزه
وی در پایان ضمن هشدار به احداث این سد تاکید کرد : هرنوع رخداد زمین لرزه که با شکست سد و یا وقوع زمین لغزش ، موجب سرریز کردن آب از روی و یا از بدنه سد هزار شود، موجب سرایت گسترده آب آلوده در تمام محدوده پائین دست می شود، لازم است توجه کنیم که حتی با نبود میدان زباله، وجود گسل شمال البرز و بارگذاری حدود 200 میلیون متر مکعب آب سد، می تواند به لرزه خیزی القایی منجر شود، و چه بسا القا و تسریع در رخداد زمین لرزه شدید با بزرگای بیش از 6 در اثر جنبایی گسل البرز شمالی رخ دهد.
این استاد دانشگاه گفت: سد هراز با مشکلات میدان زباله در مخزنش یاد آور ماجرای سد گتوند در خوزستان است و با موفعیت خاص زمین شناختی و مشکل در انتخاب محل سد ، یاد آور سرنوشت سد لار در همین رشته کوههای البرز است و تا دیر نشده باید مسئله سد هراز از روشی علمی حل شود.
سد هراز به عنوان چهارمین سد بزرگ خاکی کشور در دره هراز و در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب رخنمون سطحی گسل فعال "البرزشمالی"، در 20 کیلومتری جنوب آمل از سال 1389 در حال ساخت است. این سد با 277 متر طول تاج و 150 متر ارتفاع از پی و 120 متر ارتفاع از بستر رودخانه ، و حجم مخزن درحد نرمال 240 میلیون متر مکعب و حجم مفید مخزن در حد 150 میلیون متر مکعب طراحی شده و عملیات اجرایی آن تا سال 98 حدود 60 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.