چاپ

پیام مازند- سید قاسم حسنی بابیان اینکه اجتماعاتی که عمل شبکه‌ای بر اساس نوعی از سازگاری و تطبیق منطقی تنظیم می‌کنند، نوع پایداری تداوم می یابد، اظهار کرد: ورود تغییرات در عمل شبکه‌ای اجتماعات روستایی می‌تواند بر نوع پایداری اثرگذار باشد و انتقال از کشاورزی سنتی به مدرن نوعی از تغییر قدرتمندی است که در دهه‌های اخیر در استان تجربه کرده و به شدت بر پایداری اجتماعات روستایی تأثیرگذار است.

وی بااشاره به اینکه کشاورزی سنتی را می‌توان در مقایسه با سیستم‌های کشاورزی مدرن تعریف کرد، افزود: کشاورزی سنتی به سیستم‌هایی گفته می‌شود که توسط ساکنان بومی منطقه به وجود آمده و بر اساس تجربه تاریخی کشاورزان توسعه یافته است.

عضو هیئت علمی مردم شناسی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: این سیستم از کشاورزی با زمینه فرهنگی-اجتماعی و اکولوژیکی-زیست‌محیطی در انطباق است.

*کشاورززی سنتی متکی به تکنولوژی‌ها نیست

حسنی تصریح کرد: کشاورزی سنتی به تکنولوژی‌های انرژی بر کشاورزی مدرن، مکانیزاسیون، کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها متکی نیست و تأکید در کشاورزی سنتی به معیشت و بخش های سنتی برمی‌گردد .

وی در ادامه بیان کرد: تولیدگرایی که با مکانیزاسیون و صنعتی شدن فرآیند کشاورزی همراه است، تأثیر اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را به همراه داشته که این فرآیند در کشاورزی سنتی دیده نمی شود.

عضو هیئت علمی مردم شناسی دانشگاه مازندران بابیان اینکه از جمله مشخصات کشاورزی سنتی تأکید بر پایداری، خودکفایی در مقیاس محلی و اتکا بر منابع طبیعی قابل دسترس است، یادآورشد: بخشی از کشاورزی سنتی از دانش سنتی اکولوژیکی است که با گیاهان، حیوانات، خاک، زمین و آب در ارتباط است و به تجربه و خرد تعامل انسان با محیط زیست مربوط می شود.

* کشاورزی برنج ترکیبی از فرهنگ و اقتصاد است

حسنی بااشاره به اینکه ساختار کشاورزی مردم مازندران و شیوه های کشت برنج عوض شده و به حالت فست فودی یا فوری درآمده است، گفت: محصول برنج در مازندران یک وجه فرهنگی دارد که وجه اقتصادی درکنار آن قرار گرفته است و در واقع کشاورزی برنج ترکیبی از فرهنگ و اقتصاد است.

وی اظهار کرد: متاسفانه در شرایط کنونی وجه فرهنگی برنج به‌شدت تحت تاثیر وجه اقتصادی قرار گرفته و جایگاه خود را از دست داده است.

عضو هیئت علمی مردم شناسی دانشگاه مازندران افزود: به‌دنبال افت وجه فرهنگی برنج آداب، رسوم، حضور زنان، مناسبات خویشاوندی، وجه اصالتی و ریشه‌ای جوامع روستایی در ساختار برنج تنزل پیدا کرده و یک محصول اقتصادی صرف مصرفی را در حوزه برنج شاهد هستیم.

حسنی بابیان اینکه در گذشته کشاورزان در فرهنگ کشاورزی ازعناصری چون محیط پیرامونی، آب و هوا، حیوانات، جنگل، موسیقی، ضرب المثل و چیستان‎ها و بسیاری از عناصر فولکلوریک استفاده می کردند، گفت: متاسفانه این عناصر به تدریج فرسایش یافته و این فرسایش به شدت بر ساختار محیط زیست، روابط اجتماعی و تعریف روستا اثر گذار بوده است که از این چالش می‌توان به عنوان ناپایداری منطقه جغرافیایی مازندران نام برد.

*دانش بومی کشاورزی سنتی مازندران از بین رفته است

وی بااشاره به اینکه دانش‌های کشاورزی از نسلی به نسلی دیگر انتقال می یابد، خاطرنشان کرد: مازندران با جایگزین شدن تکنولوژی بسیاری از دانش‌های بومی کشاورزی که در تجربه‌های مردم این استان در طی فرایند طولانی شکل گرفته از بین رفته است.

عضو هیئت علمی مردم شناسی دانشگاه مازندران ادامه داد: با تغییر کشاورزی، فقر زبانی هم اتفاق می‌افتد که در واقع به‌کار نبردن بسیاری از واژگانی است که کشاورزان در کشاورزی سنتی از آن ها استفاده می کردند.

حسنی معتقد است: در سال‌های اخیر و آینده با از دست رفتن وجه فرهنگی، زوال دانش‌های بومی، ارتباط انسان با طبیعت، علقه‌های مردم بومی مازندارن نسبت به زمین های کشاورزی و ساختار اصلی روستاهای مازندران را شاهد هستیم.

* روستاهای مازندران به شهرنشینی از نوع توریسم توده‌ای تبدیل می‌شود

وی بابیان اینکه روستاهای مازندران به شهرنشینی از نوع توریسم توده‌ای تبدیل شده است، گفت: گردشگری توده‌ای و نفوذ آن در روستاها بر وجه فرهنگی اجتماعی روستایی در یک وجه دیگر نیز تاثیر منفی به بار می‌آورد.

عضو هیئت علمی مردم شناسی دانشگاه مازندران اظهار کرد: متاسفانه این تبدیل شدن روستاها به محله‌های کوچک شهری خوش‌نشین غیربومی می ‌تواند اتفاقاتی همچون بوجود آمدن بحران آب، آسیب دیدگی محیط زیست و فرسایش ساختار اصیل جوامع روستایی را به‌وجود بیاورد.

حسنی بااشاره به اینکه اقتصاد و فرهنگ جامعه مرتبط با یکدیگرند، بیان کرد: وقتی فرهنگ جایگاه خود را در جامعه‌ای از دست می‌دهد، اقتصاد جنبه مادی-مصرفی پیدا کرده و در نتیجه اقتصاد مصرفی آسیب زا و ناپایدار را در سطح آن منطقه می‌بینیم.

وی کشاورزی مازندارن را به‌شدت ناپایدار دانست و افزود: نوعی اقتصاد ناپایدار روستایی در حال شکل گیری‌ست که در آن کشاورزان با دو کشته انجام دادن برنج و استفاده از سموم و کودهای شیمیایی به‌دنبال افزایش درآمد و این زیاده‌خواهی آسیب زا هستند.

*اصلاح قواعد شهری و روستایی

عضو هیئت علمی مردم شناسی دانشگاه مازندران تصریح کرد: برای جلوگیری از بدتر نشدن این روند جوامع روستایی و اقتصاد کشاورزی، چاره ای نیست مگر آنکه بسیاری از قواعد شهری و بخشنامه های مربوط به روستاها اصلاح گردند.

حسنی بابیان اینکه متاسفانه روستاها آلوده به گردشگری توده‌ای دارای حق مالکیت شده و وجه روستایی‌شان به‌شدت از دست داده اند، خاطرنشان کرد: یک نوع گسست و منفک شدگی بین فرهنگ و محیط زیست اتفاق افتاده است که در دو دهه اخیر در حال تجربه انتقال از حک‌شدگی به فک‌شدگی فرهنگ و زیست بومی‌اش است.