بزرگنمايي:

پیام مازند -

کارشناسان می‌گویند زنان حتی اگر خانه‌دار باشند و درآمد حاصل از اشتغال نداشته باشند در مدیریت اقتصادی خانواده نقش بسیار مهم و به سزایی دارند.
زنان از آنجا که ارتباط مؤثرى با گروه‌هاى مختلف اجتماعى دارند، به جز وظایف شخصى و خانوادگى می‌توانند نقش به سزایی نیز در رشد و پیشرفت جامعه ایفا کنند. بانوان نقش بسیار کلیدی و تعیین‌کننده‌ای در مناسبات اجتماعى داشته و براى پیشرفت سریع روند تغییر و توسعه پایدار جامعه، مسئولیت تعیین‌کننده‌اى بر عهده دارند. به همین خاطر جوامعی که در مسیر رشد و گسترش سازنده قرار دارند، به این مسئله پى برده‌اند که لزوم ایجاد جامعه سالم در گرو وجود زنان فعال و مؤثر در جامعه است. بی‌تردید آموزش و مشارکت زنان نقش به سزایی در توسعه کشور خواهد داشت. در این میان نقش زنان در اقتصاد داخلی خانواده بر هیچ کسی پوشیده نیست؛ موضوعی مهم که به سادگی نباید از کنار آن گذشت.
توسعه پایدار بدون مشارکت فعال زنان ممکن نیست
عدم بهره‌وری از نیروی بالقوه زنان در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، دستیابی به توسعه را ناممکن می‌کند. زنان در کشور ما از نظر شاخص‌های بهداشتی و آموزشی در شرایطی به مراتب بهتر از اکثر کشور‌های منطقه قرار دارند، اما از نظر حضور در بازار کار و سهم درآمدی، در میان کشور‌های در حال توسعه رتبه پایینی را کسب می‌نمایند. با نگاهی به اجتماع، قوانین، سنت و عرف اجتماعی متوجه می‌شویم که نگرش موجود، مرد را نان‌آور خانه قبول دارد و بر پایه همین نگرش مشارکت و فعالیت اقتصادی بانوان لازم و ضروری به شمار نمی‌آید. در حالی که با توجه به بالا رفتن سطح سواد دختران و افزایش میزان سهم قبول‌شدگان دختر در دانشگاه‌ها و همچنین افزایش میانگین سن ازدواج و کاهش قدرت خرید سرپرست خانوار، افزایش سریع نرخ مشارکت زنان در سال‌های آتی مسلم است و باید برای ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب، با توجه به سطح سواد و مهارت آن‌ها برنامه‌ریزی شود، بنابراین برنامه‌ریزان همیشه باید در نظر داشته باشند که در ارتقای شرایط اجتماعی، زنان شهروندان درجه دو یا ضعیف نیستند، بلکه برای رسیدن به شرایط ایده‌آل اجتماعی، لازم است بر نقش زنان به عنوان فعال اقتصادی تأکید شود، زیرا عدم‌بهره‌وری از نیروی بالقوه زنان در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، دستیابی به توسعه پایدار را غیرممکن می‌کند.
زنان امکانات و توانایی‌هایی دارند که می‌توانند در زمینه‌های مختلف اقتصادی حضور و مشارکت فعال داشته باشند. استعداد بسیار در بانوان ایرانی، اشتیاق و علاقه‌مندی زنان ایرانی جهت مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی، ایجاد زمینه و شرایط مناسب فردی برای زنان مانند شجاعت در اعلام‌نظر‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، وجود نظر مساعد مسئولان مبنی بر گسترش میزان مشارکت زنان، امکان دستیابی به مسئولیت‌های مهم جامعه توسط بانوان و... مواردی است که شرایط حضور زنان را در عرصه‌های مختلف تسهیل می‌کند.
مدیریت بهینه اقتصاد خانواده توسط زنان
زنان حتی اگر خانه‌دار بوده و درآمد ناشی از شغل نداشته باشند در مدیریت اقتصادی خانواده نقش بسیار مهم و به سزایی دارند؛ زیرا مدیریت الگو و نحوه مصرف در خانواده بر عهده آنان است و از مسائل و نیاز‌های خانواده آگاه هستند، بنابراین نقش زنان در مدیریت و برنامه‌ریزی اقتصادی خانواده بسیار حائز اهمیت است. زن در خانه می‌داند برای گذراندن یک ماه به چه وسایل و لوازمی احتیاج است، برای تهیه غذا با توجه به درآمد خانواده خرج خانه را مدیریت می‌کند و با توجه به وضعیت اقتصادی حاضر در جامعه صرفه‌جویی را در پیش می‌گیرد، بنابراین بانوان می‌توانند هم در زمینه صرفه‌جویی وارد عمل شوند و هم پس‌انداز داشته باشند. می‌توان گفت زنان با شناسایی الگوی مصرف مطلوب و نیازسنجی و برآورد هزینه‌ها بر اساس اولویت‌ها، صرفه‌جویی و اقتصاد خانواده را به نحو احسن مدیریت می‌کنند. بانوان خانه‌دار می‌توانند برخی از لوازم مورد نیاز را با فرا گرفتن آموزش‌های مربوط حالا یا از طریق فیلم‌های آموزشی موجود در سایت‌های اینترنتی و یا مراکز فرهنگی آماده و با قیمت پایین‌تر از خرید آماده آن وسایل هزینه کنند. برای نمونه با درست کردن رو بالشی، ملحفه، لیف، تهیه مواد غذایی همچون ترشی، مربا، پیاز سرخ کرده و... می‌توانند از بسیاری از هزینه‌ها کم کنند.
بخش عمده‌ای از زنان در روستا‌ها ساکن هستند، این بانوان می‌توانند در فعالیت‌های کشاورزی نقش داشته باشند. برای نمونه، خانمی‌که پا به پای همسرش در مزرعه مشغول به کار است و محصولاتی مانند گندم، برنج، ذرت و دانه‌های روغنی را کشت می‌کند یا محصولاتی، چون گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و ... را تولید می‌کند نقش به سزایی در اقتصاد خانواده دارد.
نقش مؤثر زنان در ارتقای بهره‌وری
در حوزه اقتصاد خانواده، بهره‌وری یعنی اینکه چگونه از امکانات و شرایط موجود بیشترین سود و منفعت نصیب خانواده شود. یکی از رویه‌های اساسی برای افزایش بهره‌وری، مدیریت مصرف خانواده است. به این معنی که تغییر سبک مصرف خانواده، تحت شرایط ثابت می‌تواند شرایط رفاهی خانواده را تغییر دهد. به‌عنوان مثال می‌توان دو خانواده مشابه را متصور شد که هر دو درآمد ماهانه یکسان دارند، اما الگوی مصرف و پس‌انداز آن‌ها مشابه نیست. در علم اقتصاد هدف غایی مصرف، مطلوبیتی است که به دنبال آن نصیب خانواده می‌شود.
محدودیت بودجه سبب می‌شود تا از میان تعداد بی‌شمار کالای موجود فقط شمار اندکی از آن‌ها برای مصرف انتخاب شود. نکته مهم این است که اگر خانواده‌ای قادر باشد با صرف بودجه کمتر، همان مطلوبیتی را کسب کند که با درآمد بیشتر کسب می‌کرد، بهره‌وری خود را افزایش داده است. به عبارت دیگر فرد از امکانات موجود، به شیوه بهتری استفاده و منفعت بیشتری کسب کرده است. این بحث در اقتصاد مصداق بهره‌وری می‌باشد. زنان در انتخاب نحوه مدیریت مصرف-پس‌انداز و مقدار کالای مصرفی نقش مهمی را ایفا می‌کنند، در نتیجه خانواده، به واسطه تصمیم بجا و هوشمندانه زنان، می‌تواند با حذف نیاز‌های غیرضروری با منابع یکسان، منفعت و بهره بیشتری را کسب کند. در یک خانواده معتدل افراط و تفریط جایی ندارد و سکان چنین خانواده‌ای در دست زنان مقتصد است.
زن و اشتغال از نگاه حضرت امام خمینی (ره) و رهبری
امام راحل (ره) در مورد کار و اشتغال بانوان در جامعه فرموده‌اند: «در نظام اسلامی زن به عنوان یک انسان می‌تواند مشارکت فعال با مردان در بنای جامعه اسلامی داشته باشد، ولی نه به صورت یک شیء، نه او حق دارد خود را به چنین حدی تنزل دهد و نه مردان حق دارند که به او چنین بیندیشند و در مورد آنچه به نام تفریحات شناخته شده است اسلام با هر چیزی که انسان را به پوچی و از خود بیگانه شدن می‌کشاند مبارزه می‌کند.»
رهبر معظم انقلاب نیز درباره نقش زنان در فعالیت‌های اقتصادی فرموده‌اند: «اسلام با کارکردن زن نه تنها موافق است بلکه تا آنجایی که با شغل اساسی آن‌ها که مهم‌ترین شغل او یعنی تربیت فرزند و حفظ خانواده مزاحم نباشد، شاید لازم هم باشد. یک کشور نمی‌تواند از نیروی کار زنان در عرصه‌های مختلف بی‌نیاز باشد، اما این کار باید با کرامت و ارزش معنوی و انسانی زن منافات نداشته باشد و زن را تذلیل نکند.»