بزرگنمايي:

پیام مازند - ایسنا/مازندران محقق برنج پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری گفت: جلوگیری از کشت ارقام بسیار حساس به کرم ساقه خوار مانند فجر،استفاده از سیستم مکانیکی مانند زنبور تریکوگراما، استفاده از ارقام تراریخت و غیره از روش های رهایی از این آفت است.

مرتضی اولادی در گفت وگو با ایسنا اظهار کرد: آفت کرم ساقه خوار یکی از آفاتی که در سطح استان مازندران به دلیل رطوبت بالا بسیار رایج است.
وی با اشاره به اینکه زنده مانی این آفت دو حالت زمستان گذرانی و تابستان گذرانی تصریح کرد: زمستان گذرانی کرم ساقه خوار داخل کاه و کلش باقی مانده از برداشت و علف های هرز اطراف مزارع و تابستان گذرانی آن با احتمال چهار یا پنج نسل ممکن است اتفاق بیفتد.
محقق برنج پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری خاطرنشان کرد: تخم ،لارو، شفیره، پروانه چهار مرحله سیکل زندگی آفت ساقه خواراست.
اولادی با اشاره به اینکه نسل ساقه خوار با تخم گذاری پروانه آغاز می شود، افزود: اواسط فروردین ماه با گرم شدن هوا وفراهم شدن شرایط، تخم ها به شفیره وبعد پروانه تبدیل می شوند.
این محقق برنج پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان ادامه داد: گاهی کشاورزان در خزانه گیری هم به کرم ساقه خوار برخورد کرده که اقدام به سم پاشی می کنند.
وی با اشاره به اینکه در اصل نسل اول ساقه خوار زمانی که کشاورزان نشا را به صورت گسترده در سطح استان انجام دادند شروع می شود، یادآورشد: معمولا برای ارقام محلی 28 روز و ارقام پر محصول تا 32 روز بعد از نشا کاری نسل اول ساقه خوار شروع به خسارت زدن می کند.
این پژوهشگر برنج اضافه کرد: نسل دوم آفت ساقه خوار بعد از 14 روزیعنی زمانی که پروانه در سطح مزرعه پرواز می کند تخم گذاری را انجام میدهد و پس از 3 تا 5 روز تخم ها به کرم های ریزو بعد به کرم ها بالغ و پس از آن به شفیره و درنهایت به پروانه تبدیل می شوند که پس از 14 روز یک نسل منقرض و دوباره تبدیل به پروانه می شود.
وی با بیان اینکه سیکل تابستان چهار یا پنج نسل شاید رخ دهد، یادآورشد: نسل اول کرم ساقه خوار از 15 فرودین تا 10 اردیبهشت بعد از نشا کاری شروع می شود و نسل دوم 14 روز بعد اتفاق می افتد و همین طور14 روز بعد نسل های این آفت ادامه پیدا می کند و که پس از بروز هر نسل کشاورز اقدام به سم پاشی می کند.
اولادی در تشریح روند خسارت این آفت گفت:پروانه بر روی برگ برنج به عرض یک تا دو میلیمتر و طول یک سانتی متربه صورت دسته جات شیری رنگ تخم گذاری می کند که کم کم تخم و شفیره و بعد کرم ساقه خوار رشد می کند و پس از سوراخ کردن پایین ترین قسمت گیاه به داخل نفوذ کرده و شیره موجود در ساقه را می مکد و همان جا رشد و پس از 14 روز دوباره نسل بعدی شروع می شود.
این محقق برنج افزود: همیشه به کشاورزان توصیه می شود برای جلوگیری از آفت ساقه خوار کشت زود هنگام قبل از 5 یا 10 اردیبهشت انجام دهند تا ازنسل اول آفت ساقه خوار عبورکنند.
وی معرفی ارقام یا لاین های متحمل به آفات یا ساقه خوار را یکی دیگر از راه های درجلوگیری از آفت ساقه خوار عنوان کرد و گفت : رقمی که از نظر سیستم مکانیکی و فیزیولوژیکی ساقه های نازک تر داشته باشد، کرم ساقه خوار نمی تواند داخلش مانور دهد.
اولادی با اشاره به اینکه بهتر است در مناطق مختلف براساس سیستم جغرافیایی روستا یک کشت انجام شود،خاطرنشان کرد: یکی از خوبی های این کار همزمانی سیستم نشا کاری در یک فازاست که تداخل نسل ایجاد نمی شود.
این پژوهشگر با بیان اینکه تداخل نسل در ساقه خوار بسیار مهم است،افزود: تداخل نسل در ساقه خوار باعث می شود هنگامی که کشاورز اقدام به سم پاشی می کند بعد از یک هفته در ساقه برنج هم لارو کوچک و هم بزرگ مشاهده می شود که نشان دهنده تداخل نسل در مزرعه است و هرچه سم پاشی انجام شود اما دوباره هفت روز بعد باز مشاهده می شود و هر هفته این سم پاشی باید ادامه داشته باشد.
وی جلوگیری از کشت ارقام بسیار حساس به کرم ساقه خوار مانند فجر را یکی از راهکارها برشمرد چرا که متاسفانه این آفت می تواند به نسل سوم و چهارم در طول دوره رشد خود برسد.
اولادی استفاده از سیستم مکانیکی مانند زنبور تریکوگراما را یکی دیگر از روش های جلوگیری از آفت ساقه خوار نام برد و ادامه داد: سیکل دوره ای زنبور 14 روز و دقیقا همترازبا کرم ساقه خوار است. این زنبور که از کرم ساقه خوار تغذیه می کند در شعاع هشت متر پرواز کرده و باعث کاهش میزان آفات و خسارت می شود؛ اما مهمترین نکته استفاده همه کشاورزان یک منطقه از این روش است چرا که اگر زمین مجاور از سم استفاده کند این تناقض باعث می شود که بوی سم، کارایی زنبور را کاهش دهد و باز نمی توان در مقابل این آفت ایستادگی کرد.
این محقق برنج استفاده از ارقام تراریخت را یکی دیگر از روش ها در جلوگیری کرم ساقه خوار بیان کرد که مجلس چند سال گذشته تولید ارقام تراریخت را ممنوع اعلام و مصوب کرد اما وارد کردن ارقام تراریخت مانند روغن ، کنجاله ، ذرت و غیره انجام می شود.
وی در تشریح این روش گفت: پژوهشگران در این روش یک ژن مقاومت به کرم ساقه خوارکه از ژنم یک نوع باکتری استخراج می شود به نام (بی تی) را وارد سیستم ژنتیکی برنج کردند که با تولید پروتئین از خود،هنگامی که ساقه خوار شیره برنج را می مکد باعث اختلال در سیستم گوارش شده و کم کم از دور خارج می شود که موافقان و مخالفان بسیاری برای ارقام تراریخت وجود دارد.
اولادی با اشاره به اینکه استفاده از تله نوری و فرمون ها و همچنین استفاده از سموم شیمیایی جهت مبارزه با آفت ساقه خوار مثل سموم ریجنت دیازینون بیم وین و فنیتوترون از دیگرروش های جلوگیری از کرم ساقه خواراست، تصریح کرد: در فصل اول زراعی می توان با کشت ارقام زودرس مانند انواع برنج گرم که طارم ها هستند از نسل دوم و سوم ساقه خوار فرار و سم کمتری مصرف کرد اما چون کشاورزان بیشتر دنبال ارقام کیفی مثل طارم هاشمی هستند و با توجه به عملکرد پایین و افزایش نهاده ها و هزینه های جانبی به دنبال کشت دوم می روند.
این محقق برنج افزود: متاسفانه برنج زیادی از خارج وارد می شود و هر ساله بیش از یک میلیون تن مازاد وجود دارد در حالی که می توان با کشت برخی ارقام زودرس دارای عملکرد بالا، علاوه بر اینکه می توان جلوی نسل سوم و چهارم ساقه خوار را گرفت و سم کمتری استفاده کرد با توجه به عملکرد واقعی بر اساس کمبود زمین در کل کشور، کم آبی و غیره جلوی خارج شدن ارز از کشور را نیز گرفت.
وی در ادامه گفت: با انجام کشت دوم حالت شوک خوابی که در گذشته وجود داشت اتفاق نمی افتد و لاروی که باید زمستان گذرانی خود را انجام می داد به آن جهش وارد می شود و هرچه تعداد نسل ساقه خوار بالاتر رود میزان خسارت و استفاده از سم هم به صورت تصاعدی بالا می رود.
اولادی افزود: در کشت دوم بر خلاف کشت اول به دلیل تغییر سیستم آب و هوایی، طول دوره کاهش پید می کند و برنج کمتر پنجه می زند و قد آن کوتاه تر می شود و این خود باعث می شود تا کرم ساقه خوار خودش را به بذر برساند و علاوه بر آن باقی مانده سمومی که در نسل اول زده شد دو تا سه برابر درکشت دوم استفاده می شود.
این محقق برنج یادآورشد: متاسفانه وجود سم در برنج خصوصا کشت دوم باعث شده تا مازندران علیرغم مصرف یک وعده ای برنج بیشترین حجم سرطان معده را به خود اختصاص دهد در حالی که مردم در گذشته میزان مصرف سه وعده ای داشتند اما کشت دوم انجام نمی شد.
وی با اشاره به اینکه تغییر آب و هوایی در افزایش قد برنج ها تاثیر گذار بوده است، گفت: طی صد سال گذشته برنج ها قد بلند بودند اما به مرور زمان بر اثر فشار روی لایه اوزون کم کم قد آن ها کوتاه تر شده است به عنوان مثال برنجی که در دشت کاشته می شود قد آن بلند تر از برنجی که در کوهپایه کاشته می شود و این به دلیل ارتفاع از سطح دریا وسوراخ شدن لایه اوزون که سوراخ است که در سیستم برنج وجانوار تاثیرگذاشته و به مرور زمان خود را نشان می دهد.
اولادی نبود یخ آب زمستانه را یکی دیگر از شیوع کرم ساقه خوار بیان کرد و افزود: در گذشته به دلیل سردی بیشتر هوا خصوصا در زمستان و یخ زدن زمین های کشاورزی تمامی لاروها و شفیره ها و کرم های ساقه خوار از بین می رفتند اما الان با توجه به گرم شدن هوا در زمین های کشاورزی اگر برفی هم باریده شود سریع آب می شود و آن چرخه طبیعت رخ نمی هد.
این محقق برنج در خصوص آتش زدن کاه و کلش مزارع گفت: آتش زدن کاه و کلش از یک جهت برای کشاورزی که اقدام به کشت دوم را انجام می دهد خوب است چرا که با این کار کرم ساقه خواراز بین می برد اما خسارت های محیط زیستی و از بین رفتن بافت خاک و از بین رفتن میکروارگانیسم های مفید در خاک و غیره را نیز به همراه دارد.
مرتضی اولادی محقق برنج پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری رقم هایی چون روشن، شهریار، قائم ، پژوهش، پردیس در پژوهشکده دانشگاه معرفی شد که هم اکنون به صورت تجاری در سطح استان و کشور مطرح است .
انتهای پیام